Fanney Björk Friðriksdóttir er 26 ára Vopnfirðingur sem er alin upp við sjávarútveg, faðir hennar er sjómaður og afi hennar var það einnig, en hún segist þó alls ekki hafa stefnt að því að fara sömu eða svipaða leið. Í dag er hún þó sjávarútvegsfræðingur að mennt og starfar sem gæðastjóri hjá HB Granda á Vopnafirði. Hún segir að sjávarútvegurinn sé að þróast frá því að vera jafn mikill karlageiri og hann hefur verið. Við hringdum í Fanneyju í þættinum .

Meðvirkni, orsakir og afleiðingar, birtingarmyndir í daglegu lífi, s.s. brotin sjálfsmynd, erfiðleikar með að setja sjálfum sér og öðrum heilbrigð mörk, spenna og erfiðleikar í samböndum og samskiptum o.fl. Heill heimur er rágjafarfyrirtæki sem býður uppá námskeið og fyrirlestra á sviði meðvikrni og núvitunar. Gyða Dröfn Tryggvadóttir, lýðheilsufræðingur, sérfræðingur í áfalla og uppeldisfræðum Piu Mellody og dáleiðslutæknir, komi í þáttinn.

Gríðarlegar framfarir hafa orðið í glákuskurðlækningum undanfarin misseri og nú er farið að gera aðgerðir hér á landi þar sem íhlutur á stærð við mannshár er græddur í augað til að koma í veg fyrir blindu. Íhluturinn er minnsta ígræði sem sett hefur verið í mannslíkamann. María Soffía Gottfreðsdóttir er eini glákuskurðlæknirinn hér á landi. Bergljót Baldursdóttir ræðir við hana á Heilsuvaktinni.

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Foreldrahús eru 33 ára grasrótarsamtök sem hafa sinnt sama hlutverki í þessi ár, að styðja og hlúa að foreldrum sem eiga börn í vímuefnavanda. Í gegnum árin hefur starfið þróast og samtökin hafa verið með ýmiskonar námskeið fyrir börn og unglinga og foreldra ásamt ráðgjöf og göngudeildarúrræði fyrir unglinga í vímuefnavanda. Nú vantar samtökin húsnæði undir starfið og hafin er söfnun. Við ræddum við Berglindi Gunnarsdóttur framkvæmdastjóra Foreldrahúss í þættinum.

Tungumálatöfrar á Ísafirði er árlegt námskeið fyrir fjöltyngd börn. Kynntar verða þær kennsluaðferðir sem beitt er á Tungumálatöfrum og skoðuð tengsl við önnur verkefni sem snúa að íslenskukennslu fyrir fjöltyngd börn og unglinga. Þá verður skoðað mikilvægi námskeiða sem þessa þegar kemur að aðlögun innflytjenda með tilliti til aukins lýðræðis- og menningarlæsis. Anna Hildur Hildibrandsdóttir sagði frá tilurð þessa verkefnis í þættinum.

Jósefína Meulengracht Dietrich er læða á Akranesi og það sem meira er hún er skáldlæða og mannfræðingur. Jósefína skrifaði nýlega undir samning um útgáfu Jósefínubókar. Mun bókin innihalda úrval eitt hundrað ljóða sem Jósefína hefur ort í gegnum tíðina. Þið heyrðuð rétt, Jósefína er læða, sem sagt köttur. Við hringdum í útgefandann, Bjarna Harðarson, hjá Bókaútgáfunni Sæmundi og forvitnuðumst aðeins um þessa merkilegu læðu.

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Kári Viðarson og Gréta Kristín Ómarsdóttir hafa unnið nýtt leikverk í samstarfi við Kvennaathvarfið þar sem sem fjallað um ofbeldi innan náinna sambanda og á að varpa ljósi á ýmsar hliðar samfélagsins og samskipti fólks á milli. Þau hafa eytt undanförnu ári í rannsóknarvinnu og Kári segir að þetta hafi verið lærdómsríkasta ferli sem hann hefur tekið þátt í. Við heyrum í Kára í þættinum, en þau ætla að ferðast með sýninguna um landið og bjóða uppá ókeypis sýningar.

Bæjarnöfn eru mörg sérstök og stundum er erfitt að átta sig á hvað liggur að baki nafngiftinni. Eitt slíkt bæjarnafn er hér í Strandabyggð, þar er bærinn Þorpar. KE hitti Jónínu Pálsdóttur sem er fædd og uppalin í Þorpum og ræddi við hana um bæjarnafnið og ýmislegt annað.

Lesandi vikunnar í þetta sinn er Kristjana Stefánsdóttir söngkona, við fáum að heyra hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn forfallaðist á síðustu stundu og það var of stuttur tími til að finna nýjan, þannig að við fundum skemmtilegt rúmlega 14 mánaða viðtal við Vilborgu Örnu Gissurardóttur, þegar hún var föstudagsgestur í Mannlega þættinum. Vilborg er garpur svo ekki sé meira sagt, hún hefur klifið tindana sjö, hæstu tinda hverrar heimsálfu, hún hefur gengið á Suðurpólinn, haldið fyrirlestra og námskeið og nú síðast stofnaði hún ferðaskrifstofuna Tindar, þar sem hún skipuleggur fjallaferðir fyrir fólk innanlands og utan. Viðtalið var fyrst flutt í Mannlega þættinum 23.mars 2018

Í matarspjalli dagsins hringdum við í Sigulaugu Margréti Jónasdóttur, besta vin bragðlaukanna, en hún er stödd fyrir norðan á Siglufirði. Þaðan sagði hún okkur meðal annars frá sjoppufæði og arabísku kryddi.

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

ADHD. Mikil vakning í málefnum ADHD undanfarin ár með aukinni fræðslu. Jóna Kristín Gunnarsdóttir kennari situr í stjórn samtakanna og er móðir barns með ADHD, hún segir að umræðan í fjölmiðlum sé oft illa sett fram og með sláandi fyrirsögnum sem virka neikvæðar og setur þá sem ekki misnota lyf sín í varnarstöðu. Foreldrar fá jafnvel á tilfinninguna að þeir séu að dópa upp börnin sín.

Marta Nordal umboðsmaður barna á Alþingi sagði frá því að 250 börn fá á næstunni boð um að koma á Barnaþing í Hörpu í haust en það þing verður hápunktur afmælisárs barnasáttmála Sameinuðu Þjóðanna.

Magnús R Einarsson sendi póstkort frá Spáni þar sem hann sagði frá hundahaldi á spáni.

Á laugardaginn fór fram hæfileikakeppnin Sober got talent. Eins og nafnið á keppninni gefur til kynna þá var þetta skemmtun án áfengis og annarra vímuefna. Sunna Kristinsdóttir einn skipuleggjanda keppninnar kom í þáttinn og segir okkur frá, en hún glímdi við fíknivanda og segir að það sé ekki nóg af afþreyingu í boði fyrir ungt fólk sem vill skemmta sér án áfengis og vímuefna, en hún er með fleiri viðburði í undirbúningi. Með Sunnu kom Bjartur Dalberg Jóhannsson, en hann rappaði í keppninni á laugardaginn. Í lokin heyrðum við Bjart rappa í beinní útsendingu og enduðum á lagi sem Sunna söng á laugardaginn. 

 

Þunglyndi hefur áhrif á alla tilveru okkar: Líðan, svefn, matarlyst og orku, hugsun og gjörðir, minni, áhuga og tengsl við aðra. Öll verðum við döpur öðru hverju og margir kljást við þunglyndi á lífsleiðinni. Í  nýrri bók Náðu tökum á þunglyndi er rakið hvernig má ná meiri og varanlegri árangri með því að beita aðferðum hugrænnar atferlismeðferðar og núvitundar til að rjúfa vítahring þunglyndisins. Fjallað er um einkenni og orsakir þunglyndis, hvernig við getum orðið virkari, hugað betur að eigin þörfum og haft áhrif á hugarfar. Höfundur bókarinnar er Sóley Dröfn Davíðsdóttir  forstöðusálfræðingur Kvíðameðferðarstöðvarinnar og hefur áður sent frá sér bækurnar Náðu tökum á kvíða, fælni og áhyggjum og Náðu tökum á félagskvíða. Sóley kom í þáttinn í dag. 

 

Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, heimsótti kríuvarp og virti fyrir sér þennan fallega og flugfima fugl. Að því loknu brá hún sér til Hafdísar Sturlaugsdóttur í Húsavík við Steingrímsfjörð sem tekið hefur þátt í fuglatalningaverkefni á vegum Náttúrufræðistofnunar. 

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

16,4% barna á Íslandi verða fyrir líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi fyrir 18 ára aldur. Þetta kemur fram í nýjum gögnum um ofbeldi gegn börnum á Íslandi sem UNICEF, Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna, kynnti í síðustu viku. Í kjölfar þess hefur UNICEF biðlað til landsmanna að taka afstöðu gegn ofbeldi á börnum undir heitinu Stöðvum feluleikinn. Hvernig er staðan og hvað er hægt að gera? Við leituðum svara hjá Bergsteini Jónssyni, framkvæmdastjóra UNICEF á Íslandi, í þættinum í dag.  Hann sagði meðal annars frá vegvísi sem gerður hefur verið fyrir viðbrögð ef grunur leikur á, eða vitneskja er um ofbeldi gegn börnum. 

 

Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir er fædd heyrnarskert og greindist 4 ára með heyrnarskerðingu og fékk þá heyrnartæki. 2016 leitaði hún til augnlæknis þar sem henni fannst sjónin vera orðin eitthvað skrítin, sjóntruflanir og mikil ljósfælni og skuggar í sjónsviðinu. Eftir nokkrar rannsóknir fannst gen sem heitir USH2-A sem þýddi að Elín  er með hrörnunarsjúkdóm sem er arfgengur og heitir Usher- heilkenni.  Flest með þennan hrörnunarsjúkdóm eru orðin lögblind um fertugt og jafnvel búin að fá kuðungsígræðslu. Á þessum tímapunkti var Elín rétt að verða fertugt, en hún er fædd 1976. Þrátt fyrir spár um hrörnunin myndi verða hæg er hún , nú tæpum 3 árum síðar orðin lögblind, hætt að keyra, komin með sterkari heyrartæki og leiðsöguhund.  Við heyrðum sögu Elínar 2ja barna móður og þroskaþjálfa , í þættinum í dag. 

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn þarf ekki að kynna, en við gerum það samt. Það eru fáir Íslendingar sem hafa kitlað hláturtaugar landans oftar og lengur, í ótal hlutverkum í sjónvarpi, kvikmyndum, á sviði og á hljómplötum. Þessa dagana heldur hann málverkasýningu á eigin verkum, en síðast þegar hann var með sýningu, fyrir tveimur árum, seldust allar myndirnar á opnunarkvöldinu. Þetta er auðvitað Þórhallur Sigurðsson, Laddi. Við forvitnumst um hans æsku og uppvöxt og spyrjum hann út í listmálarann Ladda. 

 

Við kynntum okkur örlagasögu Helgu EA2, skips sem keypt var til Íslands nokkru fyrir þar síðustu aldamót.  Helga, unnusta eins smiðsins lést við sjósetningu skipsins og var eftir það talin verndarengill skipsins og fylgdi því og verndaði þar til skipið sigldi áhafnarlaust út á haf og hefur síðan ekki sést. Ragnar S. Helgason frá Álftafirði í N-Ísafjarðarsýslu samdi ljóð um sögu skipsins og hefur Ásbjörg Jónsdóttir samið tónverk við ljóðið fyrir söngkonuna Ragnheiði Árnadóttur. Við fengum þæ Ragnheiði og Ásbjörgu í þáttinn. 

 

Sigurlaug Margrét, besti vinur bragðlaukanna, talaði um síðdegisdrykkju í matarspjallinu í dag og ýmislegt fleira sem viðkemur slíkri iðju. 

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Yfir 1000 stúlkur taka þátt í  viðburðinum Stelpur og tækni sem haldinn er í sjötta sinn. Viðburðurinn verður nú fjölmennari en nokkru sinni fyrr en tilgangurinn er að kynna möguleika í tækninámi  og tæknistörfum fyrir stúlkum í 9. bekk grunnskóla, kynna þær fyrir fyrirmyndum í tækni og opna augu þeirra fyrir framtíðarmöguleikum sem tæknigreinar bjóða. Við fengum þær Margréti H. Þóroddsdóttur, verkefnastjóra atvinnulífstengsla hjá HR og Rakel Óttarsdóttur, framkvæmdastjóra upplýsingatæknisviðs Arion banka í þáttinn til að segja okkur frekar frá. 

Þjóðlagahátíðin Vaka var fyrst haldin á Akureyri árið 2014 en er nú haldin í höfuðstaðnum í fyrsta sinn. Dillandi þjóðlagatónlist frá Evrópu og fjörugir þjóðdansar munu fylla gamla niðursuðudósaverksmiðju í Borgartúni og einnig verða áhugaverðar vinnustofur settar upp og markmiðið er að styrkja þjóðlagatónlistarsenuna á Íslandi. Við hringdum í Linus Orra Cedarborg í þættinum. 

Hrannar Björn Arnarsson er nýkjörinn formaður Norræna félagsins í Reykjavík. Hann var lengi aðstoðarmaður Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra og framkvæmdastjóri þingflokks Jafnaðamanna í Norðurlandaráði svo fátt eitt sé nefnt.  Hrannar kom í þáttinn og við spurðum hann meðal annars: Hvað gerir Norræna félagið á Íslandi? 

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Við hófum þáttinn á smá ferðalagi. Við reimuðum á okkur gönguskóna, smelltum okkur í léttan stakk og gengum í huganum út í guðsgræna náttúruna, a.m.k. í huganum.Útivist er áhugamál margra Íslendinga enda hæg heimatökin hér á þessu mikið til ósnortna landi. Við tókum tali hann Reyni Traustason, verkefnastjóra hjá Ferðafélagi Íslands um útivist og fleira, en annað kvöld verður boðið upp á fjölskylduskemmtun á Úlfarsfelli.

Óskar Ingi Ingason, sóknarprestur í Ólafsvíkur- og Ingjaldshólsprestakalli á sér tvö mjog ólík áhugamál sem eiga allan hans huga í frítímanum, knattpyrnuáhugi og skrautfiskaræktun. Hann ræktar mörg hundruð fiska af tugum tegunda í um tuttugu fiskabúrum sem eru af ýmsum stærðum og gerðum. Sum þeirra smíðaði hann jafnvel sjálfur. Við hringdum í Óskar og fengum hann til að segja okkur frá fiskunum, búrunum og fleiru.

Þrír heimsfaraldrar standa nú yfir sem allir eiga uppruna sinn í lífstíl fólks. Þetta er offita, vannæring og loftslagsvá. Allir þrír ógna heilsu fólks. Þeir sem vilja komast í meðferð við offitu hér á landi þurfa að bíða í heilt ár. Þetta segir Hildur Thors sérfræðingur í heimilislækningum og læknir offituteymis Reykjalundar. Bergljót Baldursdóttir ræddi við hana á Heilsuvaktinni í dag.

Umsjónarfólk: Dagur Gunnarsson og Gunnar Hansson