តើគេអាចប្រៀបធៀបបានទេរវាងព្រឹត្តិការណ៍ពីរ ឬក៏គប្បីពិនិត្យហេតុការណ៍ទាំងនេះស្របគ្នា ដូចជាខ្សែស្របពីរទន្ទឹមគ្នា គឺមួយមានចរន្តកូវីដ១៩ (Covid-19) មួយទៀតមានមេរោគខ្មែរក្រហម១៧មេសា? ព្រឹត្តបត្ររបស់ ឆាយ ហុកផេង ប្រចាំនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៣មេសា ស្តីអំពី «ខ្សែស្របពីរ៖ កូរ៉ូណា និង ១៧មេសា»
មនុស្សពីរនាក់ ឬក្រុមបក្សពីរពួកដែលមានយោបល់ស្របគ្នា មិនមែនបានន័យថា មានយោបល់ដូចគ្នានោះទេ។ កាលណាគ្មានគំនិតយល់ជំទាស់នឹងគូភាគីណាមួយទេ គេច្រើនតែនិយាយថា «ខ្ញុំយល់ស្រប»។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្នុងនិយមន័យនៃភូមិសាស្ត្រដែលបែងចែកផែនដីជាតំបន់ខាងលើនិងខាងក្រោម ខ្សែបន្ទាត់ពុះចំកណ្តាលផែនដីបែងចែកផែនដីពីរចំណែក ដូចគេពុះផ្លែក្រូចចំកណ្តាល បន្ទាត់ពុះកណ្តាលនេះ ហៅថា អេក្វាទ័រ (Equateur) រីឯបន្ទាត់ទី១ ២ ៣ ។ល។ ឡើងទៅលើ គឺទិសខាងជើង Pôle nord និងចុះមកក្រោម ទិសខាងត្បូង Pôle sud គេហៅថា «ខ្សែស្រប»។ ប្រទេសកូរ៉េដែលនៅម្ខាងម្នាក់ពីខ្សែស្របលេខ១១ មិនមែនជាប្រទេសពីរដែលមានគោលការណ៍នយោបាយស្របគ្នានោះទេ។ កូរ៉េខាងជើងកុម្មុយនីស្ត កូរ៉េខាងត្បូង លោកសេរី។ ដូច្នេះប្រសិនបើផ្អែកលើនិយមន័យនៃពាក្យថា«ស្រប»មួយនេះ វចនានុក្រមសរសេរថា គឺជាអ្វីៗ«ដែលបង្ហាញឱ្យមានការធៀបជាប់រហូតមក ដែលបន្តយ៉ាងទៀតទាត់»។ តើគេអាចប្រៀបធៀបមេរោគកូវីដ១៩ និងថ្ងៃ១៧មេសា ដែលជាតិខេមរា ធ្លាក់ចុះភាពអន្ធការនៃរបបខ្មែរក្រហមប្រល័យពូជសាសន៍បានឬទេ?
La réponse est "oui". D'aucuns objecteront que comparaison n'est pas raison. Point de comparaison, mais mettre en parallèle. En mathématiques, deux droites sont parallèles lorsqu'elles vont dans la même direction sans se rencontrer. Quelles sont dès lors les directions prises respectivement par Corona virus et Khmer rouge virus? D'abord c'est le désert. Les rues sont désertes à cause du confinement et de l'évacuation des villes par les Khmers rouges. Dans les deux cas, la population entame une "traversée du désert" ne sachant quel vaccin quel avenir qu'elle aura rencontré. Ensuite, c'est le naufrage de l'âme parce que la vie ne tient qu'à un fil et que les gens vont mourir de faim. Et enfin, les cadavres allongés sur le trottoir à défaut d'être admis à l'hôpital ou mourir chez soi.
ឃើញច្បាស់ហើយ លើចំណុចទាំងបីនេះ ថាព្រឹត្តិការណ៍១៧មេសានិងកូវីដ១៩ ផលិតចេញផ្លែផ្កាស្របគ្នាយ៉ាងទៀតទាត់ជាប់រហូតមក។ ដោយឡែក មេរោគកូវីដ១៩នេះ លេចធ្លោមុនគេចេញពីក្រុងវូហាន (Wuhan) ប្រទេសចិន រីឯមេរោគខ្មែរក្រហមវិញ ដែលបានចម្លងគោលការណ៍លោតផ្លោះមហាអស្ចារ្យ «grand bonde en avant» មកពីប្រទេសចិននិងអនុវត្តនយោបាយបដិវត្តន៍វប្បធម៌មកពីប្រទេសនេះដែរ បានធ្វើឱ្យខ្មែរស្លាប់រង្គាល។ នៅគ្រានោះ គឺអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៥-៧៩ ប្រទេសចិនជាប្រទេសមហាអំណាចតែមួយគត់ដែលមានទំនាក់ទំនងនិងផ្គត់ផ្គង់អ្វីសព្វបែបយ៉ាងរាប់ចាប់ពីអ្នកជំនាញការដល់សព្វាវុធ និងសម្ភារៈនានាដល់របបខ្មែរក្រហម។ ឥឡូវនេះ កូវីដ១៩ បានបណ្តាលឱ្យគេឃើញនៅក្រុងវូហាន «មានផ្ទះឥតមនុស្សនៅ មានផ្លូវឥតមនុស្សដើរ» ហើយទោះបីចំនួនអ្នកស្លាប់មានតិចជាងរបបប៉ុលពតក៏ដោយ ក៏រូបភាពដេកដួលទាបផ្ទាល់ដីតាមចញ្ចើមថ្នល់ រាយប៉ាយគួរឱ្យអាណោចអាធម ក៏ត្រូវបានឃើញជាក់ស្តែង នៅវូហាន។
La mort frappe sans distinction de race, de religion et de rang social. Ce fut le cas sous le régime génocidaire Khmer rouge s'agissant du peuple nouveau victime de ce régime. C'est aussi le cas d'aujourd'hui lorsque le virus Corona a tué député, homme d'affaires, comédien, homme du peuple : Jean Laurent Cochet (comédien et metteur en scène), Patrick Devedjian (Président du Conseil Général des Hauts de Seine), Manu Dibango (saxophoniste et chanteur), le prince Charles d'Angleterre, Justin Trudeau (chef du gouvernement canadien). Ces deux derniers sont les rescapés du virus. "Coller la date du décès sur la housse, descendre tous au garage (…) plus de douceur ni de cérémonie, juste un cauchemar", titrait Paris Match n° 2533 page 48. C'est pareil sous le régime Khmer rouge: ni messe, ni prière, le corps dans un linceul sale, pas de mise en bière. Voilà un portrait saisissant de parallèle ressemblante entre Covid 19 et 17 avril 75.
ក៏ប៉ុន្តែ គេមិនគួរប្រៀបធៀប ទឹកនិងប្រេង ទេ ទោះបីវាជាវត្ថុធាតុរាវដូចគ្នាក៏ដោយ។ រីឯការប្រៀបធៀប ឬការដាក់បង្ហាញឱ្យមានការធៀបគ្នាជាប់រហូតក៏ដូច្នោះដែរ។ មេរោគកូវីដ១៩ ឬរបប១៩មេសាខ្មែរក្រហម មិនសមស្របគ្នាគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទេ ដោយហេតុថា ពិភពលោកទាំងមូលកំពុងស្វែងរកវិធីទប់ស្កាត់មេរោគកូរ៉ូណា តាមពិសោធកោសិការសរីរាង្គឱ្យបានជាថ្នាំព្យាបាល។ ផ្ទុយទៅវិញ មេរោគខ្មែរក្រហមនៅជំនាន់នោះ ក្រៅពីស្លុតរន្ធត់ចំពោះមុខអំពើឃោរឃៅ ប្រទេសនីមួយៗរស់នៅសុខសប្បាយរៀងៗខ្លួនទុកឱ្យប្រជាជនខ្មែរវេទនាក្នុងឋាននរកអវចីយ៍អស់រយៈជាងបីឆ្នាំ។ នេះគ្រាន់តែជាលម្អនៃការពិតមួយភាគតូចប៉ុណ្ណោះ។
ប្រិយមិត្តជាទីមេត្រី យើងដឹងឮហើយថា មេរោគខ្មែរក្រហម វាមានលក្ខណៈបែបណាខ្លះ ដោយមិនចាំបាច់ធ្វើអត្ថាធិប្បាយអ្វីទៀត ក្រៅពីចម្រៀងមួយបទដែលខ្ញុំបានតែងទំនុកទុកមកជាយូរឆ្នាំហើយ ឈ្មោះថា «លម្អងលោហិត»។
លម្អងលោហិត
ច្រៀងដោយ : ប៉ែន ថាណេន
ទំនុកច្រៀងដោយ : ឆាយ ហុកផេង
លម្អងលោហិត ឃើញពិត អើយ ក្រហមឆ្អៅ
១. ព្រាហ្មណ៍ព្រហ្មឥសីអារក្ខអ្នកតាទួញយំខ្លោចផ្សា
អាសូរសង្ខារជនស្លូតត្រង់ស្មោះ
អង្គការចាប់ចង កាយកប់ទាំងរស់ មិនថាស្រីប្រុស
ចាប់កំហុស អឺយ ព្រាវៗអើយ។
២.ក្មេងខ្លៅមានឫទ្ធិ អំណាចពោរពេញ ខេត្តឬភ្នំពេញ
ទុកមិនចំណេញ ដកចេញមិនខាត
អង្គការបើកដៃ កម្ទេចឱ្យស្អាត ក្មេងស្តាប់ឱវាទ
មេក្លោងជាតិ រដ្ឋខ្មែរក្រហម។
R.ឱ មេក្លោង អឺយ កុំថ្លែង ប្រែក្លែងការពិត
លម្អងលោហិត ពិតជាចំណង ក្នុងលោកយើងនេះ
និងជាតិក្រោយផង សូត្រដារ ចម្លងឆ្លងមិនរួចឡើយ។
៤. សាលក្រម សាវតារសិលាចារឹក មិនរលាយសឹក
រម្លឹកស្មារតី យើងជារឿយៗ
វាយោបោកបក់ ទឹកស្រកឃើញត្រើយ វេលាដល់ហើយ
យមរាជ អើយ កោះហៅអង្គការ។
Quand j'étais au collège, j'ai eu l'outrecuidance de soutenir, en réponse à la question du professeur de mathématiques, que les droites parallèles se rencontrent. Evidemment c'est une fausse réponse. Par contre, en politique, ne dit-on pas que les extrêmes se rencontrent ? Eh bien, soyons audacieux, en histoire, les parallèles peuvent effectivement se rencontrer.
Dans son livre intitulé "J'étais à Tien 'anmen", Cai Chongguo écrivait : "Ne soyons cependant ni pessimiste ni optimiste, l'histoire est une chose imprévisible, car elle est écrite par les hommes eux-mêmes". Il en est de même de l'histoire immédiate relative au Corona virus et Khmer rouge virus.
