បន្ទាប់​ពី​បេសកកម្ម​ទី១ ដែល​បញ្ជូន​តែយានទទេ និង​បេសកកម្ម​ទី២ ដែល​មាន​ដឹក​អវកាសយានិក​ប៉ុន្តែ​​ត្រឹម​ហោះកាត់​មួយជុំព្រះចន្ទ បេសកកម្ម​ទី៣​វិញ គឺ​ជា​​ចំណុចរបត់​ដ៏​ចម្បងមួយ នៃ​គម្រោង​អារតេមីស គឺ​ការ​បញ្ជូន​អវកាសយានិក​ឲ្យ​ទៅ​ចុះចត​ដោយផ្ទាល់​លើដីព្រះច​ន្ទ ដើម្បី​បើកផ្លូវ​ឆ្ពោះទៅ​ការ​បង្កើត​មូលដ្ឋាន​អចិន្ត្រៃយ៍ ទុកប្រើ​សម្រាប់​ការធ្វើ​ដំណើរទៅ​កាន់​ភពអង្គារ។

បេសកកម្មអារតេមីសទី៣ (Artemis-3) គឺ​ជា​បេសកកម្ម​ដំបូង នៅ​ក្នុង​គម្រោង​អារតេមីស ដែល​ណាសា​នឹង​បញ្ជូន​អវកាស​យានិក​ឲ្យ​ទៅ​ចុះចត​លើ​ដីព្រះចន្ទ ហើយ​ជា​លើកទីមួយ រាប់​ចាប់តាំង​ពី​គម្រោងអាប៉ូឡូ ត្រូវ​បាន​បិទបញ្ចប់ កាល​ពី​ឆ្នាំ១៩៧២​កន្លងទៅ។

នៅ​ក្នុង​បេសកកម្ម​អារតេមីស​ទី៣​នេះ ក៏ស្រដៀងគ្នា​នឹង​បេសកកម្ម​ទី២​ដែរ អវកាសយានិក​ត្រូវ​ធ្វើ​ដំណើរ​ពី​ផែនដី​នេះ​ទៅ ​តាម​យាន Orion ហើយ​បាញ់បង្ហោះ​ដោយ​ប្រើ​រ៉ុកកែត​ធុន SLS។

ក្រោយ​ពី​ធ្វើ​ដំណើរ​ក្នុង​គន្លង​ជុំវិញ​ផែនដី ហើយ​អវកាសយានិក​បាន​ត្រួតពិនិត្យ​ប្រព័ន្ធ​ដំណើរការ​របស់​យាន​រួចរាល់​ហើយ Orion នឹង​បញ្ឆេះម៉ូទ័រ ដើម្បី​បង្កើន​ល្បឿន​ចេញ​ពី​គន្លង​ផែនដី ធ្វើ​ដំណើរ​ឆ្ពោះ​ទៅ​កាន់​គន្លង​ព្រះចន្ទ (TLI Burn) ដោយ​នៅពេល​ទៅដល់​ព្រះចន្ទ​នោះ Orion ត្រូវ​បញ្ឆេះម៉ូទ័រ​សាជាថ្មី ដើម្បី​អាច​ចូល​ទៅ​ក្នុង​គន្លង​ជុំវិញ​ព្រះចន្ទ ក្នុងគន្លង​ជាមួយគ្នា​នឹង​ស្ថានីយ៍ Gateway។

ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់​បេសកកម្ម Artemis-3 នេះ ទីភ្នាក់ងារណាសា​បាន​សម្រេច​ថា នឹង​មិន​ពឹងផ្អែក​ទាំងស្រុង​លើ Gateway នោះទេ។ មានន័យថា ប្រសិនបើ​ Gateway ត្រូវ​បាន​សាងសង់​ចប់សព្វគ្រប់ ហើយ​ត្រូវ​បាញ់បង្ហោះ​យក​ទៅ​ដាក់​ក្នុង​គន្លង​ជុំវិញ​ព្រះចន្ទ អាច​មាន​ដំណើរការ​បាន Orion នឹង​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​ភ្ជាប់​ជាមួយ Gateway រួចហើយ ផ្ទេរ​អវកាសយានិក​ចេញ​ពី​ Orion ចូល​ទៅ​ក្នុង Gateway ហើយ​បន្ទាប់​មកទៀត ចេញ​ពី Gateway ចូល​ទៅ​ក្នុង Starship ដែល​ក្រុមហ៊ុន SpaceX ជាអ្នក​ទទួលបន្ទុក​បាញ់បង្ហោះ និង​បញ្ជូន​ទៅ​កាន់ Gateway នៅ​ក្នុង​បេសកកម្ម​ដាច់ដោយឡែក​មួយទៀត។

ផ្ទុយ​ទៅវិញ ប្រសិន​បើ​ Gateway នៅមិនទាន់​អាច​មាន​ដំណើរការ​ពេញលេញ​នៅឡើយទេ​នោះ Orion នឹង​ហោះ​ទៅ​ភ្ជាប់​ជាមួយ​ Starship ដោយផ្ទាល់។ ក្រោយ​ពី​បាន​ផ្ទេរ​អវកាសយានិក​ចេញ​ពី Orion រួចហើយ Starship នឹង​ផ្តាច់ខ្លួន​ចេញ​ ដើម្បី​​ដឹក​អវកាសយានិក​​ទៅ​ចុះចត​​លើ​ដីព្រះចន្ទ ដោយ​តាមគម្រោង គឺ​នឹង​ត្រូវ​ចុះចត​នៅ​ក្បែរ​តំបន់​ប៉ូល​ខាង​ត្បូងរបស់​ព្រះចន្ទ ជាទីតាំង ដែល​គេសង្ស័យថា អាច​មាន​វត្តមាន​ទឹកកក​នៅ​ក្រោម​ដី។

អវកាសយានិក ដែល​មាន​ស្រ្តីម្នាក់ផង ជាស្ត្រីទីមួយ ដែល​នឹង​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​ជាន់ដីព្រះចន្ទ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ នឹងត្រូវ​ស្ថិត​នៅលើ​ព្រះចន្ទ​នោះ នៅ​ក្នុងរយៈពេល​រហូតដល់​ទៅ​ជិតមួយសប្តាហ៍ (៦ថ្ងៃ) ក្នុងពេល​ដែល​យាន Orion បន្ត​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​គន្លង​ជុំវិញ​ព្រះចន្ទ។

ក្រោយ​ពី​បញ្ចប់​បេសកកម្ម​លើ​ដីព្រះចន្ទ អវកាសយានិក​ ត្រូវ​​​ហោះចេញ​ពី​ព្រះចន្ទមកវិញ តាមយាន​ Starship ដដែល ដើម្បី​ត្រឡប់​ទៅ​តភ្ជាប់​ជាមួយ​យាន Orion ហើយ​ក្រោយ​ពី​ផ្ទេរអវកាសយានិក​ចេញ​ពី Starship យាន Orion ក៏​នឹង​ផ្តាច់ខ្លួន រួចហើយ​បញ្ឆេះម៉ូទ័រ​រុញ​យាន​ឲ្យ​ចេញ​ពី​គន្លង​ព្រះចន្ទ ហើយ​ធ្វើ​ដំណើរ​វិលត្រឡប់​មក​កាន់​ភពផែនដីវិញ ដោយ​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅតាម​គន្លង និង​យន្តការ​ដូចគ្នា​ទាំងស្រុង​ទៅនឹង​បេសកកម្ម​ទាំងពី​រ​លើកមុន គឺ Artemis-1 និង Artemis-2 ពោលគឺ ផ្នែក​ខាង​ក្រោយ​នៃ​យាន Orion (Service Module) ត្រូវ​ផ្តាច់ខ្លួន​ចេញ មុន​ពេល​ធ្វើ​ដំណើរ​ចូល​ទៅដល់​ក្នុង​ស្រទាប់​បរិយាកាសផែនដី ដោយ​ទុក​តែផ្នែក​ខាងមុខ គឺ ដែល​មាន​ដឹកអវកាសយានិក និង​មាន​ខែល​ការពារ​កម្តៅ ឲ្យ​ធ្វើ​ដំណើរ​ចូល​មក​ក្នុង​ស្រទាប់​បរិយាកាស និង​ចុះចត​លើ​ផ្ទៃទឹកសមុទ្រ៕

បន្ទាប់​ពី​បេសកកម្ម​ទី១ (Artemis-I) ដែល​ជា​បេសកកម្ម​គ្មាន​អវកាសយានិក ទីភ្នាក់ងារ​ណាសា​គ្រោង​ធ្វើ​បេសកកម្ម​ទី២ (Artemis-II) នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ឆ្នាំ២០២៤ ដោយ​នៅ​ក្នុង​ដំណាក់កាល​ទីពីរនេះអារតេមីស​នឹង​មិន​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​ដោយ​ទទេ​នោះទេ ដោយ​នៅ​ក្នុង​យាន Orion នឹង​មាន​ដឹកអវកាសយានិក​ចំនួន ៤រូប​។ គោលដៅ គឺ​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​ហោះកាត់​មួយជុំ​ព្រះចន្ទ រួចហើយ​ត្រឡប់​មក​ផែនដីវិញ តែ​​មិនចុះចត​លើ​ដីព្រះចន្ទ។

ក្រោយ​ពី​ហោះចេញ​ពីដី ហើយ​ក្រោយ​ពី​​ប៊ូស្ទ័រទាំងពីរ និង​ Core Stage នៃកំណាត់ទីមួយ​ត្រូវ​បាន​ផ្តាច់​ចេញហើយ រ៉ុកកែត​កំណាត់ទី២ ឬ Upper Stage រួម​ជាមួយ​នឹង​យាន Orion ត្រូវ​ហោះចូល​ទៅ​ក្នុង​គន្លង​តារាវិថីទាប (Low Earth Orbit)។

ក្រោយ​ពី​ហោះមួយជុំ នៅក្នុង Low Earth Orbit នេះ ដោយ​ត្រូវ​ចំណាយពេល​ប្រមាណ​ជា ៩០នាទី Upper Stage នឹង​បញ្ឆេះម៉ូទ័រ​សាជាថ្មី ដើម្បី​រុញ​យាន Orion ឲ្យ​ទៅដល់​គន្លងតារាវិថីខ្ពស់ (High Earth Orbit) ដោយ​ចុងម្ខាង​នៅ​ត្រឹមប្រមាណ​ជាង ៣៧០គីឡូម៉ែត្រ ចំណែក​ចុងម្ខាង​ទៀត ចេញ​រហូតទៅដល់​ប្រមាណ​ជាង ១០ម៉ឺន​គីឡូម៉ែត្រ​ពីដី (ជិត ១ភាគ៣ នៃ​ចម្ងាយ រវាង​ផែនដី និង​ព្រះចន្)ទ។

នៅក្នុងអំឡុងពេល​ស្ថិត​ក្នុង​គន្លង​ជុំវិញផែនដី​នេះ អវកាសយានិក​​ត្រូវ​ពិនិត្យ និង​ធ្វើ​តេស្ត​បច្ចេកវិទ្យា​របស់​យាន ដោយ​ផ្តោត​សំខាន់​ទៅលើ​ប្រតិបត្តិការ ដែលគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ជា​ភាសា​អង់គ្លេស​ថា « Proximity Operation Demonstration » ដើម្បី​ធ្វើ​តេស្ត​សមត្ថភាព​យាន​ ទាក់ទង​នឹង​ការ​ហោះស្កាត់ជួប និង​តភ្ជាប់យាន (Rendez-vous and docking) ដែល​ជា​ប្រតិបត្តិការចាំបាច់​ នៅ​ក្នុង​បេសកកម្ម Artemis-III ក៏ដូចជា​នៅ​ក្នុង​បេសកកម្ម​បន្តបន្ទាប់​ផ្សេងទៀត ទៅថ្ងៃអនាគត។

បន្ទាប់​ពី​បានធ្វើ​តេស្ត​ប្រតិបត្តិការ Proximity Operation Demonstration នេះ​រួចហើយ នៅក្នុងអំឡុងពេលដែល​យាន Orion ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​គន្លង​ជុំវិញ​ផែនដី​នៅឡើយ អវកាសយានិក​ត្រូវ​ផ្តោត​លើ​ចំណុច​ទីពីរ ដែល​ជា​ចំណុច​ដ៏​សំខាន់ នៅ​ក្នុង​បេសកកម្ម​ដែល​មាន​ដឹកអវកាសយានិក គឺ​ការ​​ពិនិត្យ​ប្រព័ន្ធយាន ដោយ​ផ្តោត​លើ​ប្រព័ន្ធ​ទំនាក់ទំនង (Deep Space Communication) ប្រព័ន្ធគោចរណ៍ (Deep Space Navigation) និង​ប្រព័ន្ធទ្រទ្រង់ជីវិត (Life Support System)។

ក្រោយ​ពី​ពិនិត្យមើលឃើញ​ថា ប្រព័ន្ធអស់ទាំងនេះ​មាន​ដំណើរការ​ត្រឹមត្រូវ​ អាច​ឲ្យ​អវកាសយានិក​ធ្វើ​ដំណើរ​ប្រកបដោយសុវត្ថភាព​បានហើយ ទើប​គេ​បញ្ឆេះម៉ូទ័រ​សាជាថ្មី ដោយ​លើកនេះ គេ​ត្រូវ​ប្រើម៉ូទ័រ ដែល​នៅ​ជាប់​នឹង​ Service Module របស់​​យាន​ Orion ដោយផ្ទាល់ ដើម្បី​បង្កើន​ល្បឿន​យាន​ឲ្យ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​គន្លង ដែល​នាំ​ទៅ​កាន់ព្រះចន្ទ នៅក្នុង​យន្តការ​ដែល​គេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថា Trans-Lunar Injection Burn (TLI)។

​ការធ្វើដំណើរពី​ផែនដីទៅព្រះចន្ទ និង​ពីព្រះចន្ទត្រឡប់​មកផែនដីវិញ ដោយ​យាន Orion នេះ នឹង​ត្រូវ​ទៅតាម​គន្លង​មាន​រាងជាលេខ ៨ ហើយដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេស​ថា « Free-Return Trajectory » មានន័យថា ជា​គន្លង ដែល​អាច​នាំ​យាន​ឲ្យ​ធ្វើ​ដំណើរ​ពីផែនដី ទៅព្រះចន្ទ និង​ពីព្រះចន្ទ​ត្រឡប់​មក​កាន់ផែនដីវិញបាន បើទោះជា​មិនមាន​កម្លាំងម៉ូទ័រ​បន្ថែម ដោយ​ប្រើ​ជំនួយ​ពី​កម្លាំងទំនាញ​របស់​ផែនដី និង​កម្លាំងទំនាញ​របស់​ព្រះចន្ទ។

តាមរយៈ​គន្លង​នេះ ក្រោយ​ពីបាន​បញ្ឆេះម៉ូទ័រ​ជាលើកចុងក្រោយ នៅ​ក្នុង​យន្តការ Trans-Lunar Injection Burn យាន Orion នឹង​បណ្តែតខ្លួន​ សំដៅ​ទៅ​ហោះកាត់​ពី​មុខព្រះចន្ទ (ឬពីឆ្វេងព្រះចន្ទ​​បើមើល​ពីផែនដី) រួចហើយ​កម្លាំងទំនាញ​របស់​ព្រះចន្ទ​នឹង​ទាញ​យាន​ឲ្យ​ហោះវាង​ពីក្រោយ សំដៅ​​ទៅ​ខាង​ស្តាំ​វិញ មុននឹង​ហោះសំដៅ​ត្រឡប់​មកកាន់ផែនដី ដោយ​មិន​ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​ការបញ្ឆេះ​ម៉ូទ័រ​សាជាថ្មី លើកលែងតែ​ករណីចាំបាច់​ ដើម្បី​កែតម្រូវ​គន្លង​យាន ឲ្យ​ហោះ​សំដៅ​មក​កាន់ស្រទាប់​បរិយាកាសផែនដី ក្នុង​រង្វាស់​មុំ​ជាក់លាក់ណាមួយ។

ដំណើរត្រឡប់​ពី​ព្រះចន្ទ មកកាន់ផែនដី​វិញ​នេះ នឹង​ត្រូវ​ធ្វើ នៅ​ក្នុង​យន្តការ​ប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ទៅនឹង​បេសកកម្ម Artemis-I ដែរ៕

Artemis-I គឺជាបេសកកម្មទី១ នៃគម្រោងអារតេមីសរបស់ណាសា ដើម្បីបញ្ជូនមនុស្សទៅកាន់ព្រះចន្ទ ក្នុងគោលដៅបោះទីតាំងអចិន្រ្តៃយ៍ និងដើម្បីធ្វើជាមូលដ្ឋាន សម្រាប់បេសកកម្មបញ្ជូនមនុស្សទៅកាន់ភពអង្គារ។ នៅក្នុងបេសកកម្ម​ទី១​នេះ នឹង​មិនមាន​ដឹកអវកាសយានិក​នោះទេ ដោយ​មានតែ​តួយាន​ទទេ​តែប៉ុណ្ណោះ ដើម្បី​ជាការ​សាកល្បង​បច្ចេកវិទ្យា​រ៉ុកកែត និង​យានអវកាសថ្មី មុននឹង​ឈាន​ទៅ​ដឹកអវកាសយានិក។

បេសកកម្ម Artemis-1 ត្រូវ​បាញ់បង្ហោះ ដោយ​ប្រើ​​រ៉ុកកែត SLS ដោយ​​បាញ់បង្ហោះចេញ​ពី​​ Launch Pad 39B (Cape Canaveral, Florida) ដែល​ជា​ទីតាំង​ប្រវត្តិសាស្រ្តមួយ ​ដែលគេ​ធ្លាប់​ប្រើ ដើម្បី​បាញ់បង្ហោះ​យាន​ទៅកាន់​ព្រះចន្ទ កាល​ពី​ក្នុង​គម្រោង​អាប៉ូឡូ។

ជិតដល់ពេល​បាញ់បង្ហោះ អ៊ីដ្រូសែន និង​អុកស៊ីសែន ​ត្រូវ​គេ​បង្ហូរ​ចូល​ទៅបំពេញ​ធុងឥន្ធនៈ ហើយ​បន្ទាប់មកទៀត ការរាប់ថយក្រោយ (Countdown) ត្រូវ​ចាប់ផ្តើម​នៅ ១៥វិនាទី​មុន​ ឬ T-15seconds។

ការបញ្ឆេះម៉ូទ័រ​ត្រូវ​ចាប់ផ្តើម​ពី​ម៉ូទ័រទាំង ៤ របស់ Core Stage ហើយ​បន្ទាប់មកទៀត ទើប​ម៉ូទ័រ​របស់ប៊ូស្ទ័រ​ត្រូវ​ចាប់ផ្តើម ​​​បង្កើត​ជា​កម្លាំងដំណោលសរុប​រហូតដល់​ទៅ​ជិត ៤ម៉ឺន​គីឡូញូតុន រុញ​តួរ៉ុកកែត ដែល​មាន​ទម្ងន់សរុប​ជិត ៣ពាន់តោន ​ឲ្យ​ហោះចេញ​ពីទីតាំងបាញ់បង្ហោះ។

៩០វិនាទីក្រោយ​បាញ់បង្ហោះ រ៉ុកកែតបង្កើន​ល្បឿន​រហូត​ដល់​កម្រិតមួយ ដែល​សម្ពាធ ដោយ​កម្លាំងកកិត​ដោយ​ស្រទាប់​បរិយាកាស ទៅលើ​តួរ៉ុកកែត ត្រូវ​កើនឡើង​ដល់​កម្រិត​អតិបរមា ដែលគេ​ហៅ​ជាភាសា​អង់គ្លេសថា Maximum Dynamic Pressure (Max Q)។

ប្រមាណជា ២នាទី ក្រោយ​បាញ់បង្ហោះ រ៉ុកកែត​ធ្វើ​ដំណើរទៅដល់​រយៈកម្ពស់​ប្រមាណ​ជា ៤៥គីឡូម៉ែត្រ​ពីដី ប៊ូស្ទ័រទាំងពីរ​ប្រើអស់ឥន្ធនៈ ហើយ​ក៏​ត្រូវ​ផ្តាច់ខ្លួន​ចេញ ដោយ​ទុក​តែ Core Stage ជាមួយ​នឹង​​ម៉ូទ័រ RS-25 ទាំង ៤គ្រឿង ជា​អ្នក​បន្ត​ដំណើរទៅមុខ ឆ្ពោះ​ទៅកាន់​គន្លង​តារាវិថី​ជុំវិញផែនដី។

ក្រោយ​ពី​រ៉ុកកែត​ធ្វើ​ដំណើរ​ចេញ​ផុត​ពី​ស្រទាប់​បរិយាកាស សម្បកដែក​ដែល​ស្រោប​ពី​ខាង​ក្រៅ ដើម្បី​ការពារ​យាន Orion ពី​ភាពកកិត​នឹង​ស្រទាប់​បរិយាកាស ក៏​ត្រូវ​ផ្តាច់ចេញ ហើយ​ប្រមាណ​ជា ៤០វិនាទី​ក្រោយ​មកទៀត ប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាព (Launch Abort System) ដែល​លែង​ចាំបាច់​ទៀតហើយ​នោះ​ក៏​ត្រូវ​ផ្តាច់​ចេញ​ពីតួយានផងដែរ។

ប្រមាណជា ៨នាទី​ក្រោយ​បាញ់បង្ហោះ នៅពេល​ដែល​រ៉ុកកែត​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅដល់​រយៈកម្ពស់​ប្រមាណ​ជា​ជាតិ ១៦០គីឡូម៉ែត្រ​ពីដី ហើយ​រ៉ុកកែត​ក៏​​បង្កើនល្បឿន​ដល់​កម្រិត​មួយ ដែលគេ​ចង់​បានហើយ​នោះ ម៉ូទ័រទាំង ៤គ្រឿង​ត្រូវ​គេ​ពន្លត់ (Main Engine Cut-off) ហើយ​ Core Stage ក៏​ត្រូវ​គេ​ផ្តាច់​ចេញ ដោយ​ទុក​តែ Upper Stage ឲ្យ​នៅ​ភ្ជាប់​ជាមួយ​នឹង​យាន Orion។

ក្រោយ​ពី​ផ្តាច់​ចេញពី Core Stage ផ្ទាំងសូឡា ចំនួន ៤ ដែល​នៅ​ជាប់​នឹង​យាន Orion ក៏​ត្រូវ​គេ​ពន្លាត​ចេញ ដើម្បី​អាច​ចាប់ផ្តើម​ផលិត​ថាមពលអគ្គិសនី​ដោយខ្លួនឯង ហើយ​បន្ទាប់មកទៀត ម៉ូទ័រ​របស់​កំណាត់​ទី២ ក៏​ត្រូវ​គេ​ចាប់ផ្តើម​បញ្ឆេះ ក្នុងយន្តការមួយ ដែលគេ​ហៅ​ជាភាសា​អង់គ្លេស​ថា Perigee Raise Maneuver ដើម្បី​រុញ​យាន​ឲ្យ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​គន្លង​តារាវិថី​ ក្នុងរយៈកម្ពស់ ចន្លោះ​ពី​​ប្រមាណ​ជា ៥០០គីឡូម៉ែត្រ​ ទៅ ១៨០០គីឡូម៉ែត្រ​ពីដី (គន្លងតារាវិថីទាប ឬ Low Earth Orbit)។

ប្រមាណ​ជា​ជាង ១ម៉ោង ក្រោយ​បាញ់បង្ហោះ និង​ក្រោយ​ពីធ្វើ​ដំណើរ​បាន​មួយជុំផែនដី Upper Stage ត្រូវ​បញ្ឆេះម៉ូទ័រ​សាជាថ្មីម្តងទៀត នៅក្នុង​យន្តការ​ដែល​គេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថា Trans-Lunar Injection Burn (TLI) ដើម្បី​រុញ​យាន​ Orion ឲ្យ​ចេញ​ពី​គន្លង​តារាវិថី​ជុំវិញ​ផែនដី ហើយ​ធ្វើ​ដំណើរ​សំដៅ​ទៅកាន់​គន្លង​របស់​ព្រះចន្ទ។

នៅពេល​ទៅដល់​ចម្ងាយ​ប្រមាណ​ជា ១០០គីឡូម៉ែត្រ​ពី​​ព្រះចន្ទ យាន Orion ត្រូវប្រើ​ម៉ូទ័រ ដែល​នៅ​ជាប់​នឹង Service Module ដើម្បី​បន្ថយល្បឿន ហើយ​ចូល​ទៅ​ក្នុ​ងគន្លង​​ជុំវិញ​ព្រះចន្ទ។

ក្រោយ​ពីធ្វើ​ដំណើរជុំវិញ​ព្រះចន្ទ​រួចហើយ Orion នឹង​បញ្ឆេះម៉ូទ័រ​សាជាថ្មី​ម្តងទៀត ដើម្បី​បង្កើន​ល្បឿន​ឲ្យ​ចេញផុត​ពី​គន្លង​​ជុំវិញ​​ព្រះចន្ទ ហើយ​ធ្វើ​ដំណើរ​សំដៅ​ត្រឡប់​មក​កាន់​ភពផែនដីវិញ ដោយ​ធ្វើ​ដំណើរទៅតាម​គន្លងមួយ ដែល​នឹង​ត្រូវ​នាំ Orion ឲ្យ​ហោះសំដៅ​ចូល​រហូត​ទៅដល់​ស្រទាប់​បរិយាកាស​ផែនដី។

​នៅ​ពេល​ដែល​យាន Orion ធ្វើ​ដំណើរ​មក​ដល់​ក្នុង​ចម្ងាយ​ប្រមាណ​ជា ៥ពាន់​គីឡូម៉ែត្រ​ពី​ដី Service Module ដែល​គេ​លែងត្រូវការ​ទៀតហើយ​នោះ នឹង​ត្រូវ​ផ្តាច់ខ្លួនចេញ ដោយ​ទុកតែ Crew Module ឲ្យ​ហោះ​សំដៅ​​មកកាន់​ស្រទាប់​បរិយាកាស​ផែនដី ហើយ​មុនពេល​មកដល់​ស្រទាប់​បរិយាកាស Crew Module (ដែល​មាន​រាង​ជា​សាជី) ត្រូវ​បង្វិល​​ត្រឡប់​ខ្លួន ដើម្បី​ធ្វើ​យ៉ាងណា​ឲ្យ​ផ្នែក​ដែល​មាន​ខែល​ការពារ​កម្តៅ​ស្ថិត​នៅ​ខាងមុខ ដើម្បី​ការពារ​តួយាន​ពី​ភាព​កកិត​នឹង​ស្រទាប់​បរិយាកាស។

ដំណើរចូល​មក​កាន់ស្រទាប់​បរិយាកាស​ផែនដី ដែល​គេ​ហៅជាភាសាអង់គ្លេស​ថា « Reentry » ចាប់ផ្តើម​នៅ​រយៈកម្ពស់​ប្រមាណ​ជា ១២០គីឡូម៉ែត្រ​ពីដី ដោយ​នៅពេលនោះ Orion ធ្វើ​ដំណើរ​ក្នុងល្បឿន​រហូតដល់​ទៅ​ប្រមាណ​ជា ១១គីឡូម៉ែត្រ​ក្នុង​មួយវិនាទី មុននឹង​បន្ថយល្បឿនបន្តិចម្តងៗ ដោយសារ​ភាពកកិត​នឹង​ស្រទាប់​បរិយាកាស ហើយ​នៅ​ពេលដែល​ Orion ធ្វើ​ដំណើរ​ចូលមកដល់​រយៈកម្ពស់​ប្រមាណ​ជា ៧ពាន់​ម៉ែត្រ​ពីដី ឆ័ត្រយោង​តូច​ចំនួន​ពីរ​ត្រូវ​បើក​ចេញ ដើម្បីឲ្យ​យាន​បន្ថយល្បឿន​បាន​កាន់តែ​យឺត មុននឹង​អាច​បើក​ឆ័ត្រ​យោងធំៗ​ទាំង ៣ ឲ្យ Orion ធ្លាក់ចុះសន្សឹមៗ ទៅលើ​ទឹកសមុទ្រ៕

នៅ​ក្នុង​គម្រោង "អារតេមីស" (Artemis) ដើម្បី​បញ្ជូន​មនុស្ស​​ទៅកាន់​ព្រះចន្ទ ទីភ្នាក់ងារណាសា​បាន​ផលិត​រ៉ុកកែតអវកាស​ថ្មីមួយ ដែល​គេ​ឲ្យឈ្មោះថា "Space Launche System" (SLS)។ ជា​រ៉ុកកែត​ដ៏​មាន​កម្លាំងខ្លាំងជាងគេ​បំផុត នៅ​ក្នុង​ចំណោម​រ៉ុកកែតអវកាស​ ដែល​កំពុងមាន​ដំណើរការ នៅ​ក្នុង​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ។

រ៉ុកកែត SLS មាន​ប្រវែង ៩៨ម៉ែត្រ ហើយ​កម្លាំងម៉ូទ័រសរុប មាន​រហូតដល់​ទៅ​ជាង ៣៩មេហ្កាញូតុន គឺ ៤ម៉េហ្កាញូតុន​ខ្លាំងជាង​រ៉ុកកែតធុន Saturn V និង​​ជាង ១៦ម៉េហ្កាញូតុន​ខ្លាំងជាង​រ៉ុកកែតធុន Falcon Heavy របស់​ក្រុមហ៊ុន SpaceX ដែលកាលពីមុន​ជាប់ឈ្មោះ​ជា​រ៉ុកកែតអវកាស​ខ្លាំងជាងគេ​បំផុត​នៅលើ​ពិភពលោក។

SLS ជា​រ៉ុកកែត​ដែល​ចែកចេញជាពីរកំណាត់ ឬ Stage ហើយ​​កំណាត់​ទីមួយ​ក៏​ត្រូវ​ចែកចេញ​ជាពីរផ្នែកផងដែរ គឺ​ផ្នែក​នៅ​កណ្តាល ដែល​គេ​ហៅថា Core Stage មាន​ម៉ូទ័រ​ចំនួន ៤ ជាម៉ូទ័រ​ធុន RS-25 ដែល​ណាសា​​ធ្លាប់​ប្រើច្រើនដងរួចមកហើយ ​សម្រាប់​យានចម្លងអវកាស ឬ Space Shuttle កាល​ពីមុន ហើយ​ប្រើ​ប្រភេទ​ឥន្ធនៈក៏ដូចគ្នា​ផងដែរ គឺ​ប្រភេទ​អ៊ីដ្រូសែន ដោយ​មាន​អុកស៊ីសែន​ជា​សារធាតុ​ជំនួយ​សម្រាប់​ចំហេះ។

នៅអមសងខាង Core Stage នេះ គឺ​មាន​ភ្ជាប់​ដោយ​ប៊ូស្ទ័រ​ចំនួនពីរ ដែល​ប៊ូស្ទ័រនីមួយៗ​មាន​ប្រវែង ៥៤ម៉ែត្រ និង​មុខកាត់​ជិត ៤ម៉ែត្រ។

នៅពីលើ Core Stage នេះ​​កំណាត់ទីមួយ​ គឺមាន​រ៉ុកកែត​កំណាត់​ទីពីរ ឬ Upper Stage ដែល​មាន​​ធុងផ្ទុក​ឥន្ធនៈ​ប្រវែង​ជិត ១៤ម៉ែត្រ និង​មុខកាត់​ជាង ៥ម៉ែត្រ ផ្ទុកឥន្ធនៈ​ប្រភេទ​ដូចគ្នា​នឹង​កំណាត់​ទីមួយ​ដែរ គឺ​អ៊ីដ្រូសែន ឬ Hydrolox។

បន្ទាប់​ពី​ Upper Stage គឺមាន​​យាន Orion ដែល​ចែកចេញ​ជា​ពីរផ្នែកផងដែរ គឺ​ផ្នែក​ខាង​ក្រោយ ដែល​គេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថា Service Module ផលិតដោយ​ទីភ្នាក់ងារ​អេសា ជាផ្នែក​មាន​ផ្ទុក​ឥន្ធនៈ និង​ប្រព័ន្ធម៉ូទ័រ និង​ផ្នែក​ខាងមុខមានរាងជាសាជី​ ដែលគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថា Command Module/Crew Module ជា​កន្លែង​ផ្ទុក​​ប្រព័ន្ធបញ្ជា​យាន ហើយ​​អាច​ផ្ទុក​អវកាសយានិក​បាន​ពី ២នាក់ ទៅ ៦នាក់។

បន្ទាប់​ពី​យាន Orion នេះ ផ្នែក​ដែល​មាន​រាង​ស្រួចវែង​នៅខាងចុងបំផុត​នៃ​រ៉ុកកែត គឺ​ជា​ប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាព ដែលគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថា Launch Abort System ពោលគឺ​ជា​ប្រព័ន្ធ​សម្រាប់​សង្រ្គោះ​អវកាសយានិក នៅ​ក្នុងករណី​មាន​បញ្ហា​នៅ​ពេល​បាញ់បង្ហោះរ៉ុកកែត។ នៅក្នុងករណី​អាសន្ន ប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាព​នេះ ដែល​មាន​ភ្ជាប់​​ជុំវិញ​ដោយ​កូនប៊ូស្ទ័រ​តូចៗ​ចំនួន ៤ អាច​នឹង​ត្រូវ​គេ​ប្រើ ដើម្បី​ផ្តាច់​ផ្នែក​ដែល​មាន​ដឹក​អវកាស​យានិក ​ចេញពី​តួ​រ៉ុកកែត ហោះឡើងទៅលើផុតពីកន្លែងគ្រោះថ្នាក់ រួចហើយ​បើក​ឆ័ត្រយោង ដើម្បី​នាំ​អវកាសយានិក​ចុះ​ចត​មក​លើ​ដីវិញ។

តាមគម្រោង ណាសា​នឹង​ផលិត​រ៉ុកកែតធុន SLS នេះ​ជា ៣ប្រភេទ។ ប្រភេទ​ទីមួយ ដែលគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថា SLS Block 1 មានសមត្ថភាព​ដឹកទម្ងន់​ពី​ផែនដី រហូត​ទៅដល់​គន្លង​ព្រះចន្ទ ​បាន ២៧តោន។ SLS​ Block 1B អាច​ដឹកទម្ងន់បានពី ៣៨តោន ទៅ ៤២តោន និង SLS Block 2 អាចដឹកទម្ងន់​បាន​ពី ៤៣តោន ទៅ ៤៦តោន។

SLS Block 1 ​នឹង​ត្រូវ​ប្រើ​សម្រាប់​បេសកកម្ម​ចំនួន ៣ដំបូង ទៅកាន់​ព្រះចន្ទ គឺ Artemis-1 ជាបេសកកម្ម​សាកល្បង ដែល​មិនមាន​ផ្ទុក​អវកាសយានិក ហើយ​ដែល​ណាសា​គ្រោង​ធ្វើ​ នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ២០២២​នេះ, Artemis-2 គ្រោង​ធ្វើ​នៅ​ឆ្នាំ២០២៤​ខាងមុខ នឹង​ត្រូវ​ដឹកអវកាសយានិក រហូត​ទៅដល់​​​គន្លង​តារាវិថី​ជុំវិញ​ព្រះចន្ទ ក៏ប៉ុន្តែ​​មិនចុះចត និង Artemis-3 ជាបេសកកម្ម​ផ្ទុក​អវកាសយានិក ទៅ​ចុះចត​ដោយផ្ទាល់​លើ​ដីព្រះចន្ទ ដែល​ណាសា​គ្រោង​ធ្វើ នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ២០២៥​ខាងមុខ៕

ព្រំដែន​ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ​របស់​យើង​ មិនមែន​បញ្ចប់​ត្រឹម​តំបន់​ខ្សែក្រវាត់​គុយពែរ​នេះ​នោះទេ។ ​ទៅហួស​ពី​ខ្សែក្រវាត់​គុយពែរនេះ​ទៅ ​នៅមាន​តំបន់​មួយទៀត ​ដែលគេ​ឲ្យ​ឈ្មោះ​ថា អួតខ្លោវដ៍ ដោយយក​ទៅ​តាម​ឈ្មោះ​របស់​តារាវិទូ​ហូឡង់​ គឺ យ៉ាន អួត (Jan Oort)។ តំបន់​អួតខ្លោវដ៍​នេះ មាន​រាងជាស្វ៊ែរ​ព័ទ្ធជុំវិញ​ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ហើយ​ព្រំដែន​ខាងក្រៅបំផុត ស្ថិត​នៅ​ចម្ងាយ​រហូតដល់​ទៅ ប្រមាណ​ជា ១ឆ្នាំពន្លឺ ទៅ១,៥ឆ្នាំពន្លឺ ពី​ព្រះអាទិត្យ។

ខ្សែក្រវាត់គុយពែរ (Kuiper Belt) គឺ​ជា​តំបន់ស្ថិត​នៅប៉ែក​ខាង​ក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ លាតសន្ធឹង​ចាប់ពី​គន្លង​របស់​ភព​ណិបទូន រហូត​ទៅដល់​ចម្ងាយ​ប្រមាណ​ពី ៣០ ទៅ ៥០AU (៣០ ទៅ ៥០ដង នៃ​ចម្ងាយ​រវាង​ផែនដី​ទៅព្រះអាទិត្យ)។ ឈ្មោះ "គុយពែរ" គឺ​យក​តាម​ឈ្មោះ​តារាវិទូ​ហូឡង់ Gerard Kuiper ដែល​បាន​លើកសម្មតិកម្ម​នៃវត្តមាន​ខ្សែក្រវាត់គុយពែរ​នេះឡើង កាល​ពី​ដើម​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ១៩៥០។

អាតូម​គឺ​ជា​ភាគល្អិត ដែល​ជា​ធាតុផ្សំ​នៃ​អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងទាំងអស់​​នៅ​ក្នុង​ចក្រវាល រាប់ចាប់តាំង​ពី​គ្រាប់ខ្សាច់​ដ៏តូចល្អិត រហូត​ទៅដល់​ភព និង​ផ្កាយដ៏ធំសម្បើមៗ។ ចំណេះដឹង​របស់​យើង​ទៅលើ​អាតូម ​ចាប់ផ្តើម​មាន​ការវិវឌ្ឍ​ជឿនលឿន ចាប់តាំង​ពី​ដើមសតវត្សរ៍​ទី១៩ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រភពដើម​នៃ​ទ្រឹស្តី ទាក់ទង​នឹង​វត្តមាន​​​របស់​អាតូម​នេះ​បាន​ចាប់ពន្លក​ឡើង​តាំង​ពី​ជាង​ពីរពាន់​ឆ្នាំ​មុនមកម៉្លេះ គឺ​មាន​ប្រភពដើម​ចេញ​ពី​ទស្សនវិទូក្រិក​សម័យបុរាណ។

នៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ​របស់​យើង​នេះ ភពទាំងអស់​មាន​ចលនា​វិលជុំវិញ​ព្រះអាទិត្យ នៅ​ក្នុងទិសដៅបញ្ច្រាស​នឹង​ទ្រនិច​នាឡិកា ហើយ​យើង​ក៏ដឹង​ផងដែរថា ​ភពនីមួយៗ​មាន​ចម្ងាយពីព្រះអាទិត្យ ទម្រង់គន្លង និង​រយៈពេល​មួយជុំព្រះអាទិត្យ​ជាក់លាក់។ យើង​អាច​ដឹង​រឿងទាំងអស់​នេះបាន តាមរយៈទ្រឹស្តី​របស់​អ្នក​ប្រាជ្ញ​អាល្លឺម៉ង់​ដ៏​សំខាន់​មួយ​រូប នៅ​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺ យ៉ូហាណេស កេព្ល័រ (Johannes Kepler)។

ផែនដី​ជា​ភព​ដែល​គ្រប់ដណ្តប់​ទៅដោយ​មហាសមុទ្រ ដោយ​គិត​ជា​សរុបទៅ ផ្ទៃទឹកសមុទ្រ​គ្រប់ដណ្តប់​រហូតដល់​ទៅ​ប្រមាណ​ជា ៧០% នៃ​ផ្ទៃ​ភពផែនដី​ទាំងមូល ហើយ​មហាសមុទ្រ​​ដើរតួនាទី​យ៉ាងសំខាន់​បំផុត នៅ​ក្នុង​គ្រប់​ភាវៈរស់ទាំងអស់​នៅលើ​ភពផែនដី ដោយ​​នៅ​ក្នុងនោះ​ក៏​រួមមានផងដែរ ​ជីវិត​របស់​មនុស្ស​យើង។ ក្រៅពី​ជា​ប្រភព​ទឹក ជាផ្លូវនាវាចរណ៍ និង​ជា​ប្រភពធនធាន​ធម្មជាតិ មហាសមុទ្រ​មាន​តួនាទីរឹតតែសំខាន់​មួយ​ទៀត គឺ​ការ​កំណត់​អាកាសធាតុ​លើ​ភពផែនដី។

យើងដឹង​ជា​ទូទៅ​ថា កាឡាក់ស៊ី​មីលគីវេ គឺ​ជា​ប្រភេទ​កាឡាក់ស៊ី​មានរាង​ជាគូទខ្យង (Spiral galaxy) មាន​មុខកាត់​ជាង ១០ម៉ឺន​ឆ្នាំពន្លឺ ហើយ​ផែនដី និង​ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ​របស់​យើង​ស្ថិត​នៅ​តំបន់​មួយ ចម្ងាយ​ប្រមាណ​២ម៉ឺន៦ពាន់ឆ្នាំពន្លឺ​ពី​ចំណុចកណ្តាល​របស់​មីលគីវេ។ តើ​អ្នក​វិទ្យាសាស្រ្ត​ធ្វើ​ដូចម្តេច​ទើប​អាច​កំណត់​រូបរាង​មីលគីវេ​នេះ​បាន បើ​ខ្លួនយើងផ្ទាល់​ក៏​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​មីលគីវេនេះដែរ?