Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra sagði í seinustu viku að meðal viðbragða Íslands vegna stríðsins í Úkraínu verði að efla netvarnir landsins. Seinustu misseri hafa þeir sem hafa eftirlit með netglæpum orðið varir við aukna skimun á kerfum hér á landi, en ekki árásir. Skönnun kerfa hefur sexfaldast á seinustu vikum sem gefur ástæðu til að hafa varann á.

Netöryggi hefur verið mörgum hugleikið eftir að stór veikleiki uppgötvaðist í lok seinasta árs, þegar óvissustigi almannavarna var í fyrsta sinn lýst yfir vegna netógnar. Í dag var haldin ráðstefna á vegum Syndis, þar sem öryggismál net- og tölvukerfa voru í brennidepli. Tvö stríð eiga sér í rauninni stað, annars vegar það sem háð er á vígvellinum og hins vegar eru hópar hakkara að herja á kerfi Rússa. Spegillinn ræddi við Anton Má Egilsson aðstoðarforstjóra Syndis og Guðmund Arnar Sigmundsson, forstöðumann netöryggissveitarinnar CERT-IS.

Skipulagsmálin eru meðal mikilvægustu verkefna sveitarstjórna; þau er alfa og omega sveitarstjórnarmanna því þar er samfélag mótað til lengri tíma, segir Aldís Hafsteinsdóttir formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga. Samráð við íbúa skiptir þar miklu og er lögboðið; en fólk þarf að vera vel vakandi og koma athugasemdum sínum við skipulag á framfæri í tíma. Það er erfitt að sveigja af leið þegar byrjað er að byggja. Það er því áskorun fyrir sveitarfélögin að halda vel utan um kynningarmálin. Aldís segir að skipulagsmál séu vissulega pólitísk en ekki endilega flokkspólitísk.

Rútur sem flytja áttu fólk frá borginni Mariupol hafa verið stöðvaðar af rússneskum hermönnum. Forseti Rússlands hótar að stöðva gassölu til Evrópu strax nú um mánaðamótin nema að greitt sé í rúblum fyrir gasið.

Móðir stúlku sem fæddist andvana telur að mögulega hefði verið hægt að bjarga barninu ef heilbrigðisstarfsfólk hefði tekið mark á áhyggjum hennar dagana á undan.

Spennan fer vaxandi fyrir forsetakosningarnar í Frakklandi. Ný könnun sýnir að Emmanuel Macron vinni Marine Le Pen aðeins með fimm prósentustiga mun í seinni umferð kosninganna.

Tíu starfsmenn á skrifstofu Eflingar sögðu upp störfum í febrúar og mars. Aðalfundur er hjá félaginu 8. apríl þar sem Sólveig Anna Jónsdóttir tekur aftur við embætti formanns.

Umboðsmaður barna segir stöðu á biðlistum eftir ýmsum greiningum barna vera óásættanlega. Móðir barns sem hefur beðið í 21 mánuð eftir einhverfugreiningu segir hræðilegt að þurfa að horfa upp á vanda barns síns aukast.

Umsjónarmaður: Bjarni Rúnarsson

Tæknimaður var Magnús Þorsteinn Magnússon

Fréttaútsendingu stjórnaði Margrét Júl

Bandaríkin ætla að styrkja ríkissjóð Úkraínumanna um 500 milljónir dala. Rússneski herinn er sagður í biðstöðu og búa sig undir nýja sókn í austri.

Arnar Þór Jónsson, þingmaður Sjálfstæðisflokks vill að farið verði yfir samkrull fjölmiðla og valdhafa í COVID-faraldrinum.

Formenn heilbrigðisstétta í Bandalagi háskólamanna segja að hægt sé að bæta kjör þeirra strax með stofnanasamningum, ekki þurfi að bíða kjarasamninga. Arnar Björnsson tók saman og talaði við Öldu Margréti Hauksdóttur, formann félags lífeindafræðinga.

Fatlað fólk eldra en tvítugt hefur sáralítið val um frekara nám, segir Helga Gísladóttir forstöðumaður Fjölmenntar. Auka þurfi framboðið því fatlaðir vilji mennta sig eins og aðrir. Lára Þorsteinsdóttir, sem er með ódæmigerðia einhverfu og ADHD er í diplómanámi við Háskóla Íslands en hefði viljað læra þar sögu, Ásrún Brynja Ingvarsdóttir tók saman. Haukur Holm ræddi við Láru.

Réttarhöld hófust í Washington höfuðborg Bandaríkjanna í dag yfir liðsmanni hryðjuverkasamtakanna sem kenna sig við íslamskt ríki. Sá ákærði var meðlimur mannræningja- og aftökuhóps sem fengið hefur viðurnefnið ?Bítlarnir?. Markús Þórhallsson sagði frá.

-----------

Þess eru talin sjást merki að rússneski herinn beiti kynferðisofbeldi markvisst í stríðinu í Úkraínu, Ólöf Ragnarsdóttir ræddi við Esther Hallsdóttur, meistaranema við Harvardháskóla sem tekur þátt í rannsóknum á kynferðisofbeldi í stríði. Bjarni Rúnarsson tók saman.

Samgöngur, húsnæði, fyrirkomulag byggðar, virkjanir, nýting lands og jafnvel sjávar - allt eru þetta mál sem snerta okkur og tengjast skipulagi í aðdragand kosninga verður fjallað um skipulagsmál í Speglinum. Anna Kristín Jónsdóttir ræddi við Ásdísi Hlökk Theodórsdóttur, forstjóra Skipulagsstofnunar.

Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir. Tæknimaður: Magnús Þorsteinn Magnússon.

Fjármálaáætlun næstu ára er óraunhæf að dómi stjórnarandstöðunnar og stuðlar ekki að velferð. Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, (M) segir hana byggjast á óskhyggju síðasta árs, Ásthildur Lóa Þórsdóttir (F) saknar aðgerða fyrir heimilin.

Rússnesk stjórnvöld eru ekki reiðubúin að hleypa mannúðaraðstoð til hafnarborgarinnar Mariupol að svo stöddu. Forseti Frakklands ræddi þessi mál við Pútín Rússlandsforseta í síma í dag. Dagný Hulda Erlendsdóttir tók saman.

Breyting á skipulagi og framkvæmd leghálsskimunar í byrjun síðasta árs misfórst að dómi læknafélags Íslands; Svo virðist sem yfirsýn og verkefnastjórnun hafi brugðist hjá heilbrigðisráðuneytinu. Urður Örlygsdóttir tók saman og talaði við Reyni Tómas Geirsson formann vinnuhóps Læknafélagsins.

Seðlabankastjóri vill að dregið verði úr verðtryggðum fasteignalánum og helst að lífeyrissjóðir minnki umsvif á lánamarkaði. Hafdís Helga Helgadóttir tók saman af fundi efnahags og viðskiptanefndar.

Nýting auðlinda Breiðafjarðar verður í forgrunni Þekkingar- og rannsóknaseturs sem stefnt er að í Stykkishólmi. Elsa María Guðlaugs Drífudóttir talaði við Jakob Björgvin Jakobsson, bæjarstjóra í Stykkishólmi.

-------

BJarkey Olsen Gunnarsdóttir, formaður fjárlaganefndar segir að auka þurfi framboð á íbúðalóðum til að bregðast við húsnæðisvandanum. Það sé þó gleðilegt hversu margir fyrstu kaupendur hafi komist inn á markaðinn á seinasta ári. Björn Leví Gunnarsson, (P) segir vandann hafa aukist og röðina inn á húsnæðismarkaðinn einungis hafa lengst. Bjarni Rúnarsson ræðir við þau um nýkynnta fjármálaáætlun.

Áhersla í skólaþjónustu sveitarfélaga síðastliðinn aldarfjórðung hefur færst yfir í það að taka frekar á vanda nemenda en að styðja kennara og veita þeim ráðgjöf. Þetta sýna niðurstöður rannsóknar Háskólans á Akureyri. Kristján Sigurjónsson ræðir við Hermínu Gunnþórsdóttur, prófessor við HA.

Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir. Tæknimaður: Jón Þór Helgason. Stjórn útsendingar frétta: Valgerður Þorsteinsdóttir.

Fæðuöryggi, birgðahald, olíuverð og viðbrögð stjórnvalda vegna áhrifa stríðsins í Úkraínu voru þingmönnum hugleikin í óundirbúnum fyrirspurnum við upphaf þingfundar (líkt og í sérstöku umræðunni sem sagt var frá fyrr í fréttatímanum). Ráðherrar sögðu fyllstu ástæðu til að efla innlenda framleiðslu en hvorki væri ástæða til óttast fæðu né fóðurskort hér í ár.

Tvær sameiningar sveitarfélaga voru samþykktar um helgina. Annars vegar fara Langanesbyggð og Svalbarðshreppur á Norðausturlandi í eina sæng og hins vegar Helgafellssveit og Stykkishólmsbær á Snæfellsnesi. Við sameiningu verður til nýtt 600 manna sveitarfélag á Norðurlandi eystra og 1250 manna fyrir vestan. Helgafellssveit og Svalbarðshreppur eru með fámennustu sveitarfélögum landsins, með innan við 100 íbúa hvort.

Frá því í fyrrasumar hafa íbúar í 19 sveitarfélögum kosið um sameiningu; í Suður-Þingeyjarsýslu, tvisvar í Austur-Húnavatnssýslu, á Suðurlandi, Snæfellsnesi og í Skagafirði. Sumt var fellt, og annað samþykkt. Sigurður Ármann Snævarr er sviðstjóri hag og upplýsingasviðs Sambands íslenskra sveitarfélaga. Sveitarfélögin sem samþykktu sameiningu um helgina höfðu áður ýmist kollfellt sameiningu, eða hún verið kærð og felld úr gildi. Hvað hefur breyst að mati Sigurðar? Bjarni Rúnarsson ræddi við Sigurð.

Hópur alls óþekktra tónlistarmanna hefur náð mikilli spilun á streymisveitunni Spotify, með einfaldri, oft endurtekningasamri tónlist. Að baki tónlistarmönnunum er sænskt útgáfufyrirtæki sem hefur hagnast vel en forsvarsmenn þess vilja sem minnst segja um árangurinn. Kári Gylfason segir frá.

Helstu atriði frétta:

Fimm þúsund manns hið minnsta eru talin hafa beðið bana í hafnarborginni Mariupol í Úkraínu síðan Rússar hófu umsátur um borgina. Þar er enn mikil neyð og þúsundir innlyksa.

Talið er að eitrað hafi verið fyrir erindrekum sem tóku þátt í friðarviðræðum Úkraínumanna og Rússa í byrjun mánaðarins. Þeirra á meðal er rússneski auðmaðurinn Roman Abramovich.

Á tímabilinu 2010 til 2020 voru sex myrtir af maka sínum. Í fimm af þessum sex tilvikum voru karlar gerendur og konur þolendur.

Miklir vatnavextir hafa verið síðustu daga víða um land. Bóndi í Ásahreppi segist ekki hafa séð jafnmikil flóð allan sinn tólf ára búskap í hreppnum.

Kostnaður sveitarfélaga á hvern grunnskólanemanda er allt að fimmfalt meiri hjá minni sveitarfélögum en hjá þeim stóru. Sveitarfélögum fækkar um tvö eftir að sameining var samþykkt um helgina.

Akureyrarbær hefur hafnað ósk ríkisins um að byggja bílakjallara undir fyrirhugaða heilsugæslustöð.

Forsætisráðherra boðar

Vilhjálmur Birgisson var kjörinn formaður Starfsgreinasambandsins í morgun. Hann hlaut 70 atkvæði af 130 sem greidd voru í formannskjörinu, það eru tæp 54 prósent. Þórarinn G. Sverrisson, formaður Öldunnar stéttarfélags, hlaut 60 atkvæði, sem eru rúm 46 prósent. Vilhjálmur tekur við formennsku af Birni Snæbjörnssyni sem tilkynnti í upphafi þessa kjörtímabils að það yrði hans síðasta.

Ágúst Ólafsson, fréttamaður á Akureyri ræddi við Vilhjálm skömmu eftir kjörið í dag.

Kaup rússneskra auðmanna á fasteignum, sem gætu verið hernaðarlega mikilvægar, hafa aftur komist í sviðsljósið í Finnlandi og Svíþjóð eftir innrás Rússa. Illa heppnað hótel eða vel heppnað hernaðarmannvirki? Íbúðarhús í niðurníðslu eða herskálar, tilbúnir til notkunar? Þetta eru þær undarlegu spurningar sem spurt er í umræðunni um fasteignir rússneska olígarka í Finnlandi og Svíþjóð. Kári Gylfason talar frá Stokkhólmi.

Helstu atriði frétta:

Rússnesk yfirvöld segja um 1.300 hermenn hafa fallið í Úkraínu. Evrópusambandið og Bandaríkin hafa náð samkomulagi sem miðar að því að draga verulega úr kaupum Evrópuríkja á rússnesku jarðgasi.

Eftir innrás Rússa í Úkraínu hefur orðið fimmföldun í kortlagningu á íslenska netkerfinu, segir sviðsstjóri CERT-IS. Netþrjótar geti þannig aflað sér upplýsinga sem hægt sé að nýta til netárása eða innbrota.

Rannsókn á máli læknis hjá Heilbrigðisstofnun Suðurnesja hefur undið upp á sig. Lögreglustjórinn á Suðurnesjum segir málið eiga sér engin fordæmi í íslenskri réttarsögu

Þriðja hvert ungmenni hér á landi notar nikótínpúða. Þingmenn stjórnar og stjórnarandstöðu gagnrýna frumvarp heilbrigðisráðherra um bann við slíkum púðum.

Spegillinn 25. mars 2022

Umsjónarmaður: Bjarni Rúnarsson

Tæknimaður var Mark Eldred

Fréttaútsendingu stjórnaði Ingibjörg Sara Guðmundsdóttir

Leiðtogar Atlantshafsbandalagsins kynntu í dag hertar aðgerðir og aukinn viðbúnað í Austur-Evrópu. Hér á landi á að auka netöryggi og viðbúið er að aukin umferð um varnarsvæðið á Keflavíkurflugvelli fylgi stríðsátökunum í Úkraínu. Við ræðum við forsætisráðherra sem er í Brussel.

Og við höldum áfram að fjalla um skólamál í seinni hluta þáttarins. Mennta- og barnamálaráðherra bindur vonir við að ný menntastefna og ný löggjöf um farsæld minnki meðal annars það bil sem er á milli skólakerfa, og mismun á milli skóla í þéttbýli og í dreifðari byggðum. Bjarni Rúnarsson ræddi við Ásmund Einar Daðason, mennta og barnamálaráðherra.

Helstu atriði frétta:

Forsætisráðherra segir að hertar aðgerðir þýði ekki beina aðkomu Íslands. Hér snúi þær fyrst og fremst að mannúðarmálum, móttöku flóttamanna og auknum fjárfestingum í netöryggismálum

Lögmaður tveggja barna Sævars Ciesielski, sem dæmdar voru 154 milljónir króna í bætur í dag, telur víst að niðurstaðan hvetji aðra afkomendur í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu til að gera kröfur á hendur ríkissjóði.

Bandalag háskólamanna vill að lífeyrissjóðir fái að fjárfesta frekar og hraðar í erlendum eignum en gert er ráð fyrir í tillögu frumvarps fjármálaráðherra.

Líklegt er að ráðast þurfi í lagfæringar til bráðabirgða í flugstöðinni á Akureyrarflugvelli til að greiða fyrir auknu millilandaflugi þar í sumar.

Spegillinn 24. mars 2022

Umsjónarmaður: Bjarni Rúnarsson

Tæknimaður: Mark Eldred

Stjórn fréttaútsendingar: Valgerður Þorsteinsdóttir

Síðdegis í gær var tilkynnt um sölu á rúmlega fimmtungs hlut ríkisins í Íslandsbanka. Eftirspurn var mikil og fékk ríkið 52 og hálfan milljarð fyrir hlutina sem voru seldir og á nú 42,5% í bankanum; ekki kemur í ljós hverjir keyptu fyrr en í næstu viku en hlutirnir voru boðnir stofnfjárfestum ekki almenningi.

Már Wolfgang Mixa, lektor við viðskiptadeild Háskólans í Reykjavík, segir ýmislegt skýra það að þessu sinni séu hlutir boðnir fagfjárfestum. Anna Kristín Jónsdóttir ræddi við Má.

Alltof margir spá lítið sem ekkert í lífeyrisréttindum sínum og fólk er helst til kærulaust með að ganga úr skugga um að allt sé með felldu. Lífeyrisréttindi sambúðarfólks geta verið misjöfn og það þarf að passa tímanlega að réttindi hvers og eins séu tryggð. Bjarni Rúnarsson ræddi við Þóreyju S. Þórðardóttur, framkvæmdastjóra Landssambands lífeyrissjóða og fyrst var spurt hverju fólk flaskar helst á í lífeyrismálum.

Helstu atriði frétta:

Fjármálaráðherra segir að við söluna á bréfum í Íslandsbanka hafi áhersla verið lögð á að fá kaupendur að borðinu sem ekki væru að leita að skjótfengnum gróða.

Tvennt var flutt með þyrlu Landhelgisgæslunnar til Reykjavíkur eftir sprengingu í verksmiðju á Grenivík síðdegis í dag. Báðir eru mikið slasaðir.

Íbúum úkraínsku borgarinnar Chernihiv er haldið í gíslingu af rússneska hernum að sögn umboðsmanns mannréttindamála í Úkraínu. Framkvæmdastjóri NATO boðar aukinn viðbúnað í Austur-Evrópu.

Fráfarandi formaður Starfsgreinasambandsins vonast til að öldur innan verkalýðshreyfingarnar lægi á næstunni. Þar geti eftirmaður hans lagt hönd á plóg.

Frá og með fyrsta apríl verða hraðpróf hjá einkafyrirtækjum ekki lengur ókeypis.

Spegillinn 23. mars 2022.

Umsjónarmaður: Bjarni Rúnarsson.

Tæknimaður: Mark Eldred.

Stjórn fréttaútsendinga: Valgerður Þorsteinsdóttir.

Spegillinn 22. mars 2022

Umsjón: Anna Kristín Jónsdóttir,

Tæknimaður: Markús Hjaltason

Rússneski herinn hefur gjöreyðilagt minnst 10 spítala í Úkraínu að sögn yfirvalda þar. Antoniu Guterres, framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna segir áhrifa stríðsins gæta um víða veröld og ógna fæðuöryggi í heiminum. Ólöf Ragnarsdóttir tók saman.

Ríkið gæti fengið um 50 milljarða króna fyrir þá hluti sína í Íslandsbanka sem settir voru í sölu í dag.

Stjórnvöld þurfa að bregðast við hækkandi olíuverði af meiri festu segir Breki Karlsson, formaður neytendasamtakanna. Hólmfríður Dagný Friðjónsdóttir talaði við hann.

Mörg Evrópuríki fóru of bratt í að slaka á sóttvörnum vegna COVID að dómi Hans Kluges umdæmisstjóra Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar. Faraldurinn er enn í uppsveiflu í fjölmörgum ríkjum í álfunni. Ólöf Ragnarsdóttir tók saman.

Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir, utanrikisráðherra segir sorglegt að sjá árangur af þróunarsamvinnu nánast þurrkast út í COVID-faraldrinum. Diljá Mist Einarsdóttir, (D) var málshefjandi sérstakrar umræðu um þróunarsamvinnu á þingi í dag.

Sóley Björk Stefánsdóttir, bæjarfulltrúi á Akureyri segir að að ræða eigi á ný um lausagöngu katta í bænum. Óðinn Svan Óðinsson ræddi við hana.

------------

Þrátt fyrir linnulausa bardaga er rætt um að mjakist í friðarátt í viðræðum fulltrúa ríkjanna; haft eftir talsmanni Kremlar að lítils háttar árangur sé að nást þó að það mætti vera meira hald í viðræðunum. Forseti Úkraínu sagðist í gær tilbúinn að falla frá umsókn um aðild að Atlantshafsbandalaginu og að ræða mætti um framtíð Krímskaga og Donbas. Brynja Huld Óskarsdóttir sérfræðingur í varnar- og öryggismálum segir að því miður sé allt útlit fyrir að átökin í Úkraínu dragist á langinn. Anna Kristín Jónsdóttir talaði við hana.

Ingvar Sigurgeirsson kennslufræðiprófessor sagði í Speglinum gær að stór og fjársterk sveitarfélög rækju grunnskólann yfirleitt með prýði, en reynslan hefði sýnt að börn í litlum og fjárhagslega illa settum sveitarfélögum hefðu setið eftir í þjónustu eftir að sveitarfélögin tóku við grunnskólanum af ríkinu fyrir 25 árum. Kristján Sigurjónsson ræðir við Svandísi Ingimundardóttur skólamálafulltrúa hjá Sambandi íslenskra sveitarfélaga.