Spegillinn 15.mars 2021

Umsjón: Kristján Sigurjónsson

Tæknimaður: Ragnar Gunnarsson

J

arðskorpan á Reykjanesskaga hefur gliðnað um tuttugu sentimetra á tæpri viku. Líklegasti uppkomustaður kviku er enn sunnan Fagradalsfjalls við Nátthaga. Kvikugangurinn hefur færst nær yfirborði seinustu vikur.

Þýskaland, Frakkland og Ítalía bættust í dag í hóp ríkja sem hafa hætt tímabundið að bólusetja fólk við COVID-19 með bóluefni frá AstraZeneca. Lyfjastofnun Evrópu hefur það til frekari rannsóknar vegna hugsanlegra aukaverkana.

Forstjóri Lyfjastofnunar býst við að niðurstöður um mögulegar aukaverkanir bóluefnis AstraZeneca liggi fyrir á fimmtudaginn.

Tillögur um launahækkanir til stjórnarmanna í Arion banka og útvíkkað kaupaukakerfi bera merki um óhóf innan bankans, segir stjórnarformaður Gildis, sem er stærsti hluthafi í bankanum

Ágreiningur er á milli Veitna og verkfræðistofunnar Mannvits um hvort fyrirtækið sé ábyrgt fyrir tjóni sem varð í vatnsleka í Háskóla Íslands í janúar.

Já-fólkið, teiknimynd Gísla Darra Halldórssonar, er tilnefnd til Óskarsverðlauna í ár.

Lengri umfjöllun:

Samkvæmt samantekt fjármálaráðuneytisins hafa kjör eldri borgara batnað verulega á síðustu árum. Heildartekjur ellilífeyrisþega, sem fá greiðslur frá Tryggingastofnun ríkisins, hafa aukist um helming frá 2015, kaupmáttur hefur aukist og hlutfallslega mest hjá þeim tekjulægstu. Þorbjörn Guðmundsson, stjórnarmaður í Landssambandi eldri borgara, segist ekki vilja fara í talnaleik við ráðuneytið. Tölurnar sýni að helmingur, eða 16 þúsund eftirlaunaþegar sem fá greiðslur úr lífeyrissjóðum og bætur frá ríkinu, séu með tekjur undir 400 þúsund krónum á mánuði. Spurningin sé hvort það teljist vera góð kjör. Arnar Páll Hauksson fer yfir samantekt ráðuneytisins og ræðir síðan við Þorbjörn um viðbrögð Landssambands eldri borgara.

Kosið var í tveimur sambandsríkjum í suðuvestur hluta Þýskalands, Baden-Württemberg og Rheinland-Pfalz í gær . Kristilegir demókratar hafa notið mikils fylgis í báðum, en í gær töpu þeir fylgi í báðum ríkjunum, . Flokkur græningja fékk flest atkvæði í Banden-Württemberg og bættu töluvert við sig og Jafnaðarmenn héldu sínu í Rheinland-Pfalz og fengu flest atkvæði þar. Úrslitin eru talin gefa vísbendingar um niðurstöðuna í kosningum til sambandsþingsins í haust. Í síðustu sambandsþingkosningum varð hægri öfgaflokkurinn AFD Valkostur fyrir Þýskaland nokkuð óvænt þriðji stærsti flokkur landsins og úrslitunum fylgdi stjórnarkreppa í nokkra mánuði þar til höfuðandstæðingarnir í þýskum stjórnmálum Kristilegir demókrata og ja

Öllum eldri en 16 ára verður boðin bólusetning gegn COVID-19 í lok júlí í stað lok júní, eins og áður stóð til. Þetta er vegna tafa á afhendingu bóluefnis AstraZeneca.

Sóttvarnalæknir segir ólíklegt að hann leggi til tilslakanir á sóttvörnum fyrir 17. mars. Hann segir að góðar líkur séu á að tekist hafi að komast fyrir hópsmitið sem upp kom um síðustu helgi.

Breiðafjarðarferjan Baldur komst loks til hafnar á öðrum tímanum í dag.

Forsætisráðherra segir að markmiðið með átakinu Hefjum störf, sem kynnt var í dag, sé að koma í veg fyrir að atvinnuleysi verði böl í samfélaginu. Stjórnvöld ætla að verja allt að 5 milljörðum króna til að styðja við að atvinnulausir verði ráðnir í ný störf.

Ragnar Þór Ingólfsson verður áfram formaður VR. Hann hlaut tæpa tvo þriðju hluta atkvæða í formannskosningu.

Sjórnvöld ætla að verja allt að fimm milljörðum króna í átakið Hefjum störf sem kynnt var í dag. Markmiðið er að til verði allt að 7.000 störf. Í mjög stuttu máli geta lítil og meðalstór fyrirtæki, sem eru með færri en 70 starfsmenn, sveitarfélög og félagsamtök sótt um stuðning til að ráða fólk sem hefur verið án atvinnu í 12 mánuði eða lengur. Stuðningur með hverjum nýjum starfsmanni eða nýju starfi er tæpar 473 þúsund krónur á mánuði í allt að hálft ár og að auki 12,5 prósenta framlag í lífeyrissjóð. Upphæðin er sú sama og atvinnulausir geta fengið þegar þeir eru á tekjutengdum atvinnuleysisbótum. Þá er boðað átak, sem kynnt verður bráðlega, til að skapa störf fyrir námsmenn í sumar. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra bindur vonir við að þessar aðgerðir skili árangri. Arnar Páll Hauksson talar við Katrínu Jakobsdóttur, Ásmund Einar Daðason, Karl Björnsson og Unni Sverrisdóttur.

Það er kominn nýr maður í brúnna, öllu heldur nýr ráðherra breskra samskipta við Evrópusambandið og skyndilega eru samskiptin stöðugt fréttaefni. David Frost var aðalsamningamaður Breta við Evrópusambandið og á nú að sjá um framkvæmd samningsins. Fyrsta ákvörðun hans storkar ESB í máli sem er þó ekki stórvægilegt. Sigrún Davíðsdóttir sagði frá.

Fyrir nærri 53 árum, í júní 1968, hljóðritaði hljómsveitin The Rolling Stones lagið Sympathy for the devil, upphafslag plötunnar Beggars Banquet sem kom út í desember sama ár. Lag og texti er eftir söngvarann Mick Jagger. Sympathy for the devil er eitt allra þekktasta lag Rolling Stones, eitt það umdeildasta, en að sama skapi eitt mikilvægasta lagið sem Stones hafa sent frá sér á nærri sextíu ára ferli. Kristján Sigurjónsson talar við Arnar Eggert Thoroddsen tónlistarspekúlant og félagsfræðing

Búið er að koma taug úr rannsóknarskipinu Árna Friðrikssyni yfir í ferjuna Baldur, sem bilaði á Breiðafirði um miðjan dag. Draga á Baldur til hafnar í Stykkishólmi í kvöld.

Lyfjastofnun Evrópu dregur í efa að tengsl séu milli blóðtappa og bólusetningar með bóluefni frá AstraZeneca. Notkun þess var hætt tímabundið í dag hér á landi, og víðar, en niðurstöður rannsóknar stofnunarinnar liggur ekki fyrir fyrr en í næstu viku.

Sérfræðingur á Veðurstofu Íslands segir ekki hægt að útiloka að kvikugangurinn við Fagradalsfjall stækki áfram til suðurs og það komi sprengigos úti í sjó.

Koma á upp hundrað römpum í ár við verslanir og veitingastaði í miðborg Reykjavíkur svo að fólk í hjólastólum geti tekið þátt í miðborgarlífinu. Haraldur Þorleifsson, forsprakki verkefnisins Römpum upp Reykjavík segir að styrkir verði veittir fyrir allt að áttatíu prósent kostnaðar.

Vegna ákvörðunar um að hætta að bólusetja með bóluefni frá AstraZeneca verður að fresta bólusetningu 2000 einstaklinga með undirliggjandi sjúkdóma í næstu viku.

Mannréttindastofnun Sameinuðu þjóðanna telur líklegt að herinn í Mjanmar fremji glæpi gegn mannkyni með ofbeldisverkum gegn lýðræðissinnum.

Framkvæmdastjóri hjúkrunar á Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins segir að ákvörðun um að hætta í bili að nota bóluefni frá AstraZeneca sé áfall. Fresta verður að bólusetja 2000 einstaklinga með undirliggjandi sjúkdóma í næstu viku. Arnar Páll Hauksson talar við Ragnheiði Ósk Erlendsdóttur um hvernig gengið hefur að bólusetja við Covid-19 og afleiðingar þess að hætta tímabundið að nota bóluefni fá AstraZeneca.

Skilafrestur á skattframtölum einstaklinga rennur út á miðnætti annað kvöld. Um það bil helmingur framteljenda höfðu skilað sínum framtölum í morgun, en álagið á starfsfólk skattsins um land allt hefur aukist jafnt og þétt síðustu daga og nær eflaust hámarki á lokadegi á morgun. Kristján Sigurjónsson talaði við Helga Guðnason

Spegillinn 10.mars 2021

Umsjón: Kristján Sigurjónsson

Tæknimaður: Jón Þór Helgason

Búist er við að allt starfsfólk Landspítala verði búið að fá fyrri skammt bóluefnis gegn COVID-19 nú í mánuðinum. 579 starfsmenn voru bólusettir í dag.

Kvikugangurinn á Reykjanesskaga heldur áfram að stækka og virðist færast nær yfirborði með degi hverjum. Skjálftavirkni mælist áfram.

Vinnumarkaðurinn færist nú í betra horf segir forstjóri Vinnumálastofnunar. Atvinnuleysi minnkaði í síðasta mánuði í fyrsta sinn síðan í maí.

Forsætisráðherra Bretlands vísar á bug fullyrðingum um að stjórnvöld hafi bannað framleiðendum að flytja bóluefni gegn COVID-19 til annarra landa.

Vonskuveður er um um norðan- og vestanvert landið. Ófært er á Holtavörðuheiði og Kjalarnesi.

Héraðsdómur Reykjavíkur úrskurðaði í dag einn í áframhaldandi gæsluvarðhald vegna manndráps í Rauðagerði í Reykjavík um miðjan febrúar.

Tólf prósent landsmanna hafa miklar áhyggjur af jarðskjálftunum síðustu daga, samkvæmt nýjum Þjóðarpúlsi Gallup.

Lengri umfjöllun:

Yfir 60 prósent félagsmanna Bandalags háskólamanna sem svöruðu könnun þess vilja að BHM beiti sér fyrir því að réttur til að vinna heima verði tryggður í næstu kjarasamningum. Fjarvinnukönnun BHM var kynnt í dag og þar kemur ýmislegt athyglisvert í ljós, til að mynda að vel yfir helmingur aðspurðra taldi að einbeiting við vinnu og afköst væri meiri heima, en á vinnustaðnum. Vilhjálmur Hilmarsson er hagfræðingur BHM. Kristján Sigurjónsson talar við hann.

Atvinnuleysi dróst örlítið saman í febrúar sem er fyrsta sinn í mjög langan tíma. Drífa Snædal forseti ASÍ segir að stóra verkefnið framundan sé að fjölga störfum og koma fólki í virkni. Ásdís Kristjánsdóttir aðstoðarframkvæmdastjóri SA segir að efnahagsbati sé framundan en það muni taka tíma að vinna upp efnahagsslakann og endurheimta störf. Arnar Páll Hauksson talar við Ásdísi og Drífu.

Spegillinn 9. mars

Umsjónarmaður: Bergljót Baldursdóttir

Unnið er að smitrakningu vegna smita sem komið hafa upp á síðustu dögum. Gengið er út frá því að þeir sem smituðust séu með breska afbrigði kórónuveirunnar. Rætt við Þórólf Guðnason, sóttvarnalækni.

Aðeins liggja fyrir loforð um afhendingu á rúmlega 40 þúsund skömmtum af bóluefni í næsta mánuði. Stjórnvöld telja víst að framboð á bóluefni eigi eftir aukast á öðrum ársfjórðungi. Arnar Páll Hauksson, ræðir við Ástu Valdimarsdóttur, ráðuneytisstjóra í heilbrigðisráðuneytinu

Gos gæti hafist á Reykjanesskaga með skömmum fyrirvara, að mati jarðeðlisfræðings. Hann segir að kvikugangurinn sem myndast hefur milli Fagradalsfjalls og Keilis gæti lengst enn frekar. Anna Lilja Þórisdóttir ræðir við Freystein Sigmundsson, jarðeðlisfræðing

Viðtal Opruh Winfrey við hertogann og hertogaynjuna af Sussex, Harrí og Meghan Markle setur bresku konungsfjölskylduna í verulegan bobba. Beðið er eftir viðbrögðum hennar við viðtalinu. Sigrún Davíðsdóttir segir frá.

Bergljót Baldursdóttir ræðir við Alexander Elliott, dagskrárgerðarmanns og verkefnisstjóra RÚV English sem er frá Poole nálægt Bournemouth í suðvestur Englandi um stöðu bresku konungsfjölskyldunnar.

Þörf er fyrir nýtt prófakerfi til að geta staðist kröfur og væntingar, segir forstjóri Menntamálastofnunar eftir að rafrænt kerfi fyrir samræmd próf bilaði í annað skiptið á fimm árum. Rætt við Arnór Guðmundsson, forstjóra Menntamálstofnunar og Lilji Alfreðsdóttur, mennta og menningamálaráðherra

Tollverðir á Keflavíkurflugvelli óttast að kjör þeirra versni ef verður af styttingu vinnuvikunnar. Formaður BSRB segir að samtök launafólks muni fylgja markmiðum um styttingu vinnuviku vaktavinnufólks fast eftir. Rætt við Sonju Ýr Þorbergsdóttur, formann BSRB

Spegillinn 8.3.2021

Umsjónarmaður: Bergljót Baldursdóttir

Engin smit hafa enn greinst eftir sýnatöku dagsins. Ekki liggur þó niðurstaða allra sýna fyrir. Sóttvarnalæknir telur ekki ráðlegt að herða landamæraaðgerðir, en skoða þurfi vissa ferla. Rætt við Þórólf Guðnason, sóttvarnalækni

Enn eru líkur á gosi á Reykjanesskaga og situr kvika á um eins kílómetra dýpi í kvikugangi á milli Fagradalsfjalls og Keilis. Haldi kvikugangurinn áfram að stækka má eiga von á sambærilegum skjálftahrinum og urðu um helgina. Anna Lilja Þórisdóttir ræðir við Kristínu Jónsdóttur, hópstjóra Náttúruvárvöktunar hjá Veðurstofu Íslands.

Tæknileg vandkvæði komu upp þegar þúsundir níundubekkinga hugðust þreyta íslenskupróf í morgun. Menntamálastofnun hefur því ákveðið að opna skólum tveggja vikna prófaglugga í næstu viku. Rætt við Arnór Guðmundsson, forstjóra Menntamálastofnunar

Héraðsdómur Reykjavíkur hafnaði á föstudag öllum málsástæðum Lilju Alfreðsdóttur, menntamálaráðherra, í máli sem hún höfðaði til að fá ógiltan úrskurð kærunefndar jafnréttismála vegna skipunar ráðuneytisstjóra í mennta- og menningarmálaráðuneytinu. Sama hver niðurstaða kærunefndarinnar hefði orðið hefði það engu breytt fyrir Pál Magnússon sem skipaður var í stöðuna

Forstjóri Lyfjastofnunar segir að með aukinni framleiðslugetu stærstu lyfjaframleiðendanna sé að rofa til á bóluefnamarkaðinum. Stutt sé í að markaðsleyfi verði gefið út fyrir bóluefni frá Janssen. Arnar Páll Hauksson ræddi við Rúnu Hauksdóttur Hvannberg, forstjóra Lyfjastofnunar

Margboðað viðtal Opruh Winfrey við hertogann og hertogaynjuna af Sussex, Harrí og Meghan Markle er þriðja viðtalið á rúmum fimmtíu árum sem gefur óvænta innsýn inn í bresku konungsfjölskylduna. Sigrún Davíðsdóttir sagði frá

Fjárfestingarátak ríkisstjórnarinnar vegna COVID-19 skapar fyrst og fremst störf fyrir karla. Þetta segir forsvarsmaður félagsins Femínísk fjármál. Fjármál séu kyngreind í ráðuneytunum en pólitískar ákvarðanir vanti. Bergljót Baldursdóttir ræddi við Finnborgu Salome Steinþórsdóttur, hjá félaginu Femínísk fjármál um kynjuð fjárlög.

Hátt í fimmtíu konur hafa leitað til lögmanns vegna þess að þær telja sig hafa fengið ranga greiningu í skimun við leghálskrabbameini hjá Krabbameinsfélaginu. Sex þeirra fara fram á skaðabætur og um 11 málum hefur verið vísað til skoðunar hjá Embætti landlæknis. Anna Lilja Þórisdóttir, ræddi við Sævar Þór Jónsson, lögmann

Kvika í kvikugangi undir Fagradalsfjalli er á um tveggja kílómetra dýpi. Vísindamenn segja tímabil sérstakrar aðgæslu vera í gangi. Jarðskjálftavirkni og kvikuhreyfingar eru áfram með svipuðum hætti.

Rafmagnslaust hefur verið í Grindavík og nágrenni frá því klukkan tvö í dag.

Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra, ætlar að áfrýja úrskurði héraðsdóms Reykjavíkur til Landsréttar. Héraðsdómur vísaði kröfu ráðherra frá í morgun um að ógilda úrskurð kærunefndar jafnréttismála um að hún hafi brotið jafnréttislög við ráðningu ráðuneytisstjóra.

Drög að rýmingaráætlun fyrir sveitarfélagið Voga liggja fyrir vegna hugsanlegrar eldvirkni á svæðinu. Ásgeir Eiríksson, bæjarstjóri Voga, segir að flóttaleiðir séu tryggar og góðar og að íbúar séu nokkuð yfirvegaðir.

Dómsmálaráðherra leggur til að nýtt varðskip sem til stendur að kaupa verði nefnt Freyja og verði þar með annað skip Gæslunnar til að bera kvenmannsnafn.

Forseti Brasilíu hvetur landsmenn til að hætta öllu COVID-væli og koma sér út úr húsi. Faraldurinn hefur dregið yfir 260 þúsund manns til dauða í landinu.

Samkvæmt nýrri hrauðflæðispá eldfjallafræði og náttúrvárhóps Háskóla Íslands gæti hraun runnið að Grindavík og Bláa Lóninu og Svartsengi. Ekki eru þó taldar miklar líkur á að það gjósi þar og margir fyrirvarar eru gerðir. Arnar Páll Hauksson talar við Þorvald Þórðarson.

Það er að glæðast á vinnumarkaði segir Sverrir Briem einn eigenda ráðninga- og ráðgjafafyrirtækisins Hagvangs. Hann bendir atvinnuleitendum á að skrá sig hjá ráðningarfyrirtækjum - þar sem 80 prósent starfa sem ráðið er í eru aldrei auglýst. Ragnhildur Thorlacius talar við Sverri Briem.

Í Skotlandi berast núverandi og fyrrverandi leiðtogar Skoska þjóðarflokksins á pólitískum banaspjótum. Átökin gætu haft áhrif á þingkosningarnar í maí. Sigrín Davíðsdóttir sagði frá.

Fyrir nokkrum dögum greindu Rolling Stone og Guardian frá því að McCartney ætlaði að senda frá sér 900 blaðsíðna tveggja binda bók í samvinnu við írska rithöfundinn Paul Muldoon (Molduun) þar sem þeir freista þess að draga upp sjálfsmynd af Paul McCartney í gegnum 154 söngtexta bítilsins frá 1956 til 2021 og langra samtala þeirra á milli. Bókin heitir The Lyrics og kemur út í nóvember á þessu ári. Kristján Sigurjónsson sagði frá.

Myndir frá gervitunglum sýna litlar breytingar á milli Keilis og Fagradalsfjalls á Reykjanesskaga. Borgarstjóri segir gasmengun frá hugsanlegu eldgosi vera ógn sem huga þurfi að.

Þó að óróapúls mælist ekki lengur á skjálftasvæðinu á Reykjanesskaga er skjálftahrinan enn kröftug.

Danmörk, Austurríki og Ísrael ætla að stofna sjóð til að vinna saman að rannsóknum á bóluefnum gegn COVID-19 og fjárfesta í verksmiðjum til að auka framleiðsluna.

Hætta er á að aukin umræða um alþjóðlega skipulagða glæpahópa ýti undir fordóma gagnvart innflytjendum. Þetta segir afbrotafræðingur sem fagnar því að umræðan verði til þess að fjársvelt lögregla fái viðbótarfjármagn.

Samband sveitarfélaga hefur óskað eftir fundi með velferðarnefnd Alþingis til að ræða rekstur hjúkrunarheimila. Framkvæmdastjóri sambandsins segir ótækt að sveitarfélög borgi með þessum rekstri.

Þetta er frekar lífleg þróun í jarðhræringum á Reykjanesskaga en ekki mjög hröð, segir Sigurjón Jónsson jarðeðlisfræðingur við King Abdullah háskólann í Saudi Arabiu. Það verði breytingar á nokkurra klukkustunda fresti sem þarf að rýna í og reyna að skilja. Sigurjón er einn þeirra vísindamanna sem skoðar gervitunglamyndir af landinu. Ragnhildur Thorlacius talaði við Sigurjón.

Margrét Valdimarsdóttir, afbrotafræðingur og lektor við háskólann á Akureyri segir að íslensk lögregla hafi verið fjársvelt of lengi og fagnar því ef umræða um skipulagða alþjóðlega glæpastarfsemi hér á landi verði til þess að hún fái aukið fjármagn. Hætta sé hins vegar á að umræðan veki upp fordóma gagnvart innflytjendum. Bergljót Baldursdóttir ræddi við Margréti Valdimarsdóttur.

Hugsanlegt er að gos hefjist á Reykjanesskaga á næstunni. Merki um gosóróa mældist á þriðja tímanum í dag í fyrsta sinn frá því að jarðskjálftahrinurnar hófust fyrir viku.

Sérfræðingar Jarðvísindastofnunar settu upp dróna í dag til að kanna hvort kvika væri sjáanleg en talið er að hún gæti verið að leita leiðar upp á yfirborðið sunnan Keilis.

Komi til eldgoss á Reykjanesskaga verða áætlanir vegna eldgosa og öskufalls virkjaðar á Keflavíkurflugvelli.

Ekkert lát hefur verið á jarðskjálftum í vikunni og svo urðu þessar breytingar á þriðja tímanum í dag að greina mátti gosóróa á Reykjanesskaga. Freysteinn Sigmundsson, jarðeðlisfræðingur hjá Jarðvísindastofnun Háskóla Íslands. Bergljót Baldursdóttir talar við Freystein Sigmundsson jarðeðlisfræðing.