Menntavísindasvið Háskóla Íslands og samtökin Fróðir foreldrar hafa tekið höndum saman og standa sameiginlega að hagnýtri fræðslu fyrir foreldra barna. Stefnt er að því að halda regluleg fræðslukvöld um fjölbreytt viðfangsefni er varða uppeldi barna og ungmenna. Á fyrsta fræðslukvöldinu voru fjórir fræðimenn með stutt og aðgengileg erindi til dæmis um matvendni og árangursríka uppeldishætti. Þær Kolbrún Þ. Pálsdóttir, forseti Menntavísindasviðs, og Sigríður Arndís Jóhannsdóttir, verkefnastjóri Þjónustumiðstöð Miðborgar og Hlíða komu í þáttinn.

Fimm sjónvarpsþættir um Verksmiðjuna, iðngreinar og nýsköpun verða sýndir á RÚV í vor. Verksmiðjan hvetur ungt fólk til að taka eftir hugmyndum og umhverfi sínu og finna lausnir á ýmsum vandamálum, stórum sem smáum. Þátttakendum er fylgt eftir og þeir myndaðir af framleiðsluteymi RÚV. Fimm sjónvarpsþættir um Verksmiðjuna, iðngreinar og nýsköpun verða sýndir á RÚV í vor. Eva Rún Þorgeirsdóttir frá UngRÚV kom og sagði frá.

Hólmavíkurhátíðin sem haldin var sumarið 1990 er mörgum Strandamönnum minnisstæð - en þá heimsóttu staðinn um fimm þúsund manns. Björk Jóhannsdóttir var formaður afmælisnefndar og Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, heimsótti hana og hennar mann Stefán Gíslason sem vissulega gegndi líka mikilvægu hlutverki í hátíðinni.

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Líf einhleypra hefur breyst talsvert á tímum samfélagsmiðla. Hvert stefnumótaforritið á fætur öðru skýtur upp kollinum þar sem fólki er lofað að finna ástina, sálufélagann og bara hamingjuna, allt í símanum sem við erum alltaf með innan seilingar. Stefnumótaforritin Tinder, Bumble og fleiri hafa milljónir notenda sem geta skoðað aðra notendur og svæpað þeim ýmist til hægri eða vinstri eftir því hvort þau vilja frekari kynni af þeim eða ekki. En hverju hafa þessi forrit breytt í stefnumótamenningunni? Hafa þau gert okkur auðveldara fyrir, fært okkur nær hvert öðru? Eða hvað? Skapa þau meiri eða minni nánd á milli fólks? Og hvað fá eigendur þessara forrita í staðinn? Hvaða upplýsingar látum við af hendi til þeirra og hvernig nota þeir þær? Við fengum þau Atla Fannar Bjarkason og Margréti Erlu Maack til þess að fara yfir þessa þróun, kosti hennar og galla.

Hefur þú heyrt um Stuttu-Siggu og hörmulegt atlæti hennar í æsku? Vissir þú að Halldór Hómer fór á milli bæja og setti upp leikþætti heimilisfólki til skemmtunar? Og af hverju var Jóhannes beri alltaf í rifnum fötum? Fyrr á öldum flakkaði förufólk milli bæja á Íslandi og fékk húsaskjól hjá bændum. Jón Jónsson þjóðfræðingur hefur rannsakað hlutskipti þessa jaðarsetta hóps og skrifaði bókina Á mörkum mennskunar sem kom út síðastliðið vor. Við heyrðum í honum í dag.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Guðrún Lára Pétursdóttir bókmenntafræðingur og lestrarhestur. Við fengum að vita hvaða bækur eru á náttborðinu hjá henni, hvað hún hefur verið að lesa undanfarið og svo hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Þorbjörn Jensson fyrrum landsliðsmaður í handbolta og fyrrum forstöðumaður Fjölsmiðjunnar var föstudagsgestur Mannlega þáttarins í dag. Við ræddum við Þorbjörn um handboltann og þjálfun, HM og skoðun hans á íslenska liðinu, komum líka inná hans vinnu með ungu fólki í Fjölsmiðjunni og fleira.

Á sunnudaginn fer fram úrslitakvöld í Vox Domini söngkeppni sem Félag Íslenskra Söngkennara (FÍS) efndi til í fyrsta sinn árið 2017 og er nú orðin árlegur viðburður í tónlistarlífinu. Þessi söngkeppni er ætluð söngnemendum sem stundað hafa nám í íslenskum tónlistarskólum. Rödd ársins 2017 var Marta Kristín Friðriksdóttir sem stundar núna framhaldsnám í Vínarborg. En það er keppt í þremur flokkum, miðstigi,framhaldsstigi og opnum flokki. Við hringdum í Egil Árna Pálsson söngkennara.

Svo var það matarspjallið, Sigulaug Margrét var fjarri góðu gamni í þetta sinn, en við fengum Birgi Tryggvason, sem kallar sig fjölrásahljóðblendil í símaskránni. En hann vinnur einmitt við hljóð, upptöku og hljóðblöndun fyrir sjónvarp, kvikmyndir og auglýsingar, nú síðast blandaði hann allt hljóðið, eða mixaði eins og það kallast í bransanum, í Áramótaskaupinu. Hann er mikill matgæðingur og leggur sérstakan metnað í að elda allt frá grunni.

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við fjölluðum um næringu eldri borgara í þættinum í dag en svokallað velferðarkaffi verður haldið á morgun á vegum velferðarsviðs Reykjavíkurborgar í félagsmiðstöðinni Borgum við Spöng í Grafarvogi. Að þessu sinni verður fjallað um matarþjónustu velferðarsviðs og næringu eldri borgara. Ólöf Guðný Geirsdóttir dósent við matvæla- og næringafræðideild Háskóla Íslands, sem sagði meðal annars frá rannsóknum um næringu eldri borgara og Heiða Björg Hilmisdóttir formaður velferðarráðs Reykjavíkur komu í þáttinn.

Geðraskanir er meginástæðan fyrir brotthvarfi úr framhaldsskóla, atvinnuleysi og örorkutengdum greiðslum á Norðurlöndunum. Nú standa yfir læknadagar í Reykjavík og í gær flutti Björk Vilhelmsdóttir félagsráðgjafi og sérfræðingur hjá VIRK, erindi sem bar yfirskriftina “Er læknisvottorð um óvinnufærni ávísun á fátækt?“ Björk kom í þáttinn og sagði frá.

Hvað eru verkefnamiðuð vinnurými? Steinar Þór Ólafsson er nýr pistlahöfundur í Mannlega þættinum, en hann mun flytja pistla á næstunni undir heitinu Kontoristinn þar sem hann veltir fyrir sér hinum ýmsu hliðum þess að vinna á skrifstofum hverskonar, hefðbundnum og óhefðbundnum. Í fyrsta pistlinum sem var í þættinum í dag fjallaði hann um vinnurými, mismunandi stefnur og strauma, opin vinnurými, skilrúm og næði og fleira.

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Hver er þekking íslendinga á umhverfis- og loftslagsmálum? Hverjar eru ástæður loftslagsbreytinga og hvernig er frammistaða stjórnvalda til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og hver er upplifun og líðan Íslendinga í tengslum við loftslagsbreytingar? Niðurstöður Umhverfiskönnunar Gallup 2018 voru kynntar síðastliðinn föstudag á Umhverfisráðstefnu Gallup sem haldin var í Hörpu. Könnunin hefur verið gerð nú í tvígang og við fengum Ólaf Elínarson, sviðsstjóra markaðsrannsókna hjá Gallup, til að fara með okkur yfir niðurstöðurnar.

Kaffibarþjónarnir Sonja Björk Grant og Njáll Björgvinsson, stofnuðu nýlega fyrirtækið Kaffibrugghúsið, sem þau lýsa sem marghliða kaffifyrirtæki og er til húsa niðrá Granda. Bæði búa þau yfir margra ára reynslu úr kaffi-heiminum sem þau vilja nýta til að breikka íslenska kaffiflóru. Við heimsóttum Kaffibrugghúsið og urðum margs vísari og vitum fyrir víst að það eru heilmikil vísindi á bak við kaffibollann.

Leitin að hamingjunni hefur aldrei verið eins áköf og núna, einmitt þegar óhamingja og firring fer sívaxandi í veröldinni og er orðið að stærra vandamáli nú en nokkru sinni áður. Í pistli Magnúsar R. Einarssonar í dag sagði hann frá nokkrum bókum sem hafa verið gefnar út og fjalla um vandamálið.

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Hin japanska Marie Kondo hefur þróað tiltektaraðferð sem ber nafnið KonMari og þessi aðferð fer nú með ljóshraða um samfélagsmiðlana. Marie hefur skrifað bækur um efnið og nú er búið að framleiða þætti sem sjá má á Netflix en í þeim er Marie að aðstoða fólk við að skipuleggja heimilið uppá nýtt og losa sig við töluvert af dóti. Fyrsti starfandi vottaði skipuleggjandinn á Íslandi svo vitað sé heitir Virpi Jokinen lauk námskeiði fyrir vottaða skipuleggjendur í Helsinki í nóvember 2018 og rekur nú sitt eigið fyrirtæki, Á réttri hillu.- skipulagsaðstoð fyrir einstaklinga og minni fyrirtæki. Virpi kom í þáttinn í dag.

„Jól í skókassa“ er alþjóðlegt verkefni sem felst í því að fá börn jafnt sem fullorðna til þess að gleðja önnur börn sem lifa við fátækt, sjúkdóma og erfiðleika með því að gefa þeim jólagjafir. Gjafirnar voru settar í skókassa og farið með þær til Úkraínu. Í Úkraínu búa um 46 milljónir manna. Atvinnuleysi er þar mikið og ástandið víða bágborið. Við fengum Ástríði Elsu Þorvaldsdóttur og Mjöll Þórarinsdóttir í þáttinn til að segja frá þessu verkefni og ferðinni.

Út um allt land eru steinar og klettar þar sem álfar eru taldir búa, álfakirkjur eru nokkrar og um áramót er vissara að hafa allt hreint því þá gæti verið von á álfum á leið sinni milli hýbýla sinna. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, hitti Jóhann Bjarna Skúlason sem kann sögur af álfum, hann hefur lengi unnið við vegagerð og veit að betra er að sýna álfunum virðingu og skilning.

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Jakob H. Magnússon veitingamaður, en veitingastaðurinn hans Hornið í Hafnarstræti verður 40 ára í júlí. Við fengum að vita hvaða bækur eru á náttborðinu hjá honum, hvað hann er að lesa þessa dagana og hvaða bækur og höfundar hafa haft áhrif á hann í gegnum tíðina. Hann talaði um nýja bók um Kim Larsen, ljóðasafn Sigurðar Pálssonar, bók með heildarverkum Dags Sigurðarsonar og fleira

Við heyrðum brot úr kvöldvöku sem flutt var árið 1985 í útvarpinu, þar var rifjuð upp 8 vikna skólavist ungrar stúlku í farskóla á Skjöldólfsstöðum í Jökuldal árið 1934, á þeim tíma var hvorki rafmagn né sími í sveitinni. Þorrablót og óveður komu einnig við sögu í frásögninni. Umsjón með þættinum árið 1985 hafði Guðbjörg Aradóttir.

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Reynir Þór Eggertsson framhaldsskólakennari og Eurovisionsérfræðingur með meiru hélt til Helsinki í Finnlandi haustið 2017 þar sem hann tók við stöðu lektors í íslensku við Háskólann í Helsinki. Reynir er með doktorspróf í norrænum fræðum en hafði sinnt kennslu í dönsku og íslensku við Menntaskólann í Kópavogi síðan hann útskrifaðist árið 2009. Þar áður lauk hann kennaranámi frá Kennaraháskólanum, með dönsku og stærðfræði sem aðalfög, og sinnti grunnskólakennslu í nokkur ár. Nú er sá tími ársins að Eurovisionkeppnin minnir á sig, forkeppnin hér heima er framundan næstu vikur og Reynir er örugglega farin að huga að keppninni á einhvern hátt og mun sennilega fylgjast vel með undankeppninni í Finnlandi. Reynir var föstudagsgestur Mannlega þáttarins í dag.

Sigurlaug Margrét Jónasdóttir, besti vinur bragðlaukanna, var með sitt vikulega matarspjall í þættinum í dag. Í þetta sinn hringdum við í Garðar Agnarsson í London, en hann er kokkur í lávarðadeildinni í breska þinginu. Við spurðum hann út í starfið, breskan mat og þorrablót Íslendinga sem haldið verður í salarkynnum lávarðadeildarinnar. Að lokum var rætt töluvert um fransbrauð.

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í dag eru 6 ár síðan Vilborg Arna Gissurardóttir komst á Suðurpólinn eftir 1140 kílómetra skíðagöngu sem tók 60 daga, en upphaflega átti hún að taka 50 dagar. Hún varð fyrsta íslendinska konan til að ganga á Suðurpólinn ein síns liðs. Vilborg kom í þáttinn og rifjaði upp þetta afrek.

Django dagar í Reykjavík er ný tónlistarhátíð þar sem heiðri Belgíska gítar frumkvöðulsins Django Reinhardt er haldið á lofti. Um helgina munu innlendir og erlendir flytjendur fylla Iðnó af eldheitum sígauna swing tónum og von er á sérfræðingum í tónlist Reinhardt en það eru þeir Robin Nolan, sem er íslendingum að góðu kunnur, og Mozes Rosenberg.

Nolan hefur nokkrum sinnum komið hér fram og verið fjölmörgum tónlistarmönnum hér á landi innblástur. Við hringdum í Leif Gunnarsson, einn skipuleggjenda hátíðarinnar í dag.

Geta tölvur verið góðir þerapistar? Í gær hélt dr. Fjóla Helgadóttir, sérfræðingur í klínískri sálfræði, opinn fyrirlestur við Sálfræðideild Háskóla Íslands þar sem þessari spurningu var velt upp. Í fyrirlestrinum fór hún yfir gervigreind og spurningunni hvort og hvernig tölvur geti verið góðir þerapistar var svarað. Fjóla kom í þáttinn og sagði frá sínu starfi.

UMSJÓN: GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

16.janúar 2019

1)Reimar Snæfells Pétursson lögfræðingur kom sér upp göngubretti við skrifborðið í vinnunni og gengur marga kílómetra á dag.

2)Niðurstöður í nýrri rannsókn sýna að því fleiri dagar í mánuði þar sem álag á deildum Landspítalans er yfir því sem eðlilegt getur talist því meiri líkur eru á að svokölluð óvænt atvik eigi sér stað. Atvikin geta verið byltur, röng lyfjagjöf, mistök í blóðgjöf eða meðferð. Guðrún Á Guðmundsdóttir, deildarstjóri á lungnadeild Landspítalans, hefur rannsakaði óvænt atvik á 16 deildum á Landspítalanum. Bergljót Baldursdóttir ræðir við hana á Heilsuvaktinni.

3)Erpur Eyvindarson og Aino Freyja sögðu frá fjölskylduvænni Rapphátíð í Salnum í Kópavogi sem fram fer um helgina, fyrsta hátíðin sem efnt er til vegna 20 ára afmælis Salarins.