Tryggvi Helgason barnalæknir og sérfræðingur í offitu barna kom í þáttinn í dag. Hann sagði okkur frá stefnubreytingu, sem eru að verða í Evrópu og Ameríku í meðferðarúrræðum gegn offitu bæði hjá börnum og fullorðnum. Tryggvi fræddi okkur um stöðuna í dag og þróun í þessum málum í nánustu framtíð, hvað varðar meðferðarúrræði, þróun og notkun lyfja og aðgerðir og hvort og hverjar mögulegar hættur væru við þessum úrræðum.

Það hefur komið fram í fréttum að Fellabakarí á Héraði hefur hætt starfssemi og það var eina bakaríið sem var starfandi þar. Hver á að baka 20 þúsund bollur fyrir austfirðinga er spurning sem við höfum líka séð í fjölmiðlum. Sesam brauðhús er lítið handverksbakarí á Reyðarfirði og við hringdum þangað og athuguðum hvort þau geti annað eftirspurninni. Valur Þórsson er yfirbakari þar og var á línunni í þættinum.

Við fengum svo póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag. Það eru liðin 50 ár frá því að gos hófst í Eyjum og þess var minnst með ýmsum hætti þann 23. janúar síðastliðinn. Magnús var í Eyjum kvöldið fyrir gos en var farinn út á sjó áður en það byrjaði og hann segir frá þeirri skelfilegu upplifun að fá fréttirnar beint í æð í gegnum radíóið þessa örlagaríku nótt. Hann segir líka frá komandi goslokahátíð en þá verður afhjúpaður minnisvarði Ólafs Elíassonar um gosið. Hann spurði einnig í ljósi þess að enginn minnisvarði er um Tyrkjaránið í Eyjum, hvað eigi að gera þegar 400 ár verða liðin frá ráninu árið 2027.

Tónlist í þættinum í dag:

Kling klang / Dátar (Þórir Baldursson og Ólafur Gaukur Þórhallsson)

Going up the Country / Canned Heat (Alan Wilson)

Girl from Before / Blood Harmony (Örn Eldjárn)

Háa C / Moses Hightower (Andri Ólafsson og Steingrímur Karl Teague)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Elín Björk Jónasdóttir veðurfræðingur kom í veðurspjallið í dag. Það hefur auðvitað talsvert veður gengið yfir landið undanfarinn sólarhring því var ekki úr vegi að ræða það og Elín fræddi okkur líka almennt um lægðamyndun í dag.

Spegill fortíðar og silfur framtíðar nefnist fyrirlestraröð á vegum Vitafélagsins, en það félag stendur vörð um strandmenningu á Íslandi. Annað kvöld mun Kristinn R. Ólafsson, útvarpsmaður, rithöfundur og þýðandi, koma fram, en hann ætlar að segja sögur af formæðrum sínum og forfeðum sem voru bátasmiðir, önglasmiðir og galdramenn. Viðburðurinn fer fram í Sjóminjasafninu í Grandagarði annað kvöld kl.20

Hvað veldur minnkandi fæðingartíðni á Íslandi? Sunna Kristín Símonardóttir nýdoktor í félagsfræði kom til okkar í dag, en hún er meðal stjórnenda verkefnis þar sem hópur fræðafólks við Háskóla Íslands, þvert á fræðigreinar, leitast við að svara þessari spurningu og rannsaka lækkun fæðinartíðni hér á landi. Sunna Kristín sagði okkur meira frá þessari áhugaverðu þróun í þættinum í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

María Ísabel / Helena Eyjólfsdóttir (J. Moreno, L. Moreno og Ásta Sigurðardóttir)

The Windmills of Your Mind / Dusty Springfield (Alan Bergman, Marilyn Bergman og Michael Legrand)

I?m Not Ready / Rachael og Vilray (Vilray)

Blackbird / Beatles (Lennon & McCartney)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Í Garðabænum er verið að opna nýja margmiðlunarsýningu um sögu Garðabæjar allt frá landnámi til dagsins í dag. Sýningin þykir glæsileg þó hún sé staðsett í fyrrum ruslageymslu á Garðatorgi. Hringur Hafsteinsson hjá Gagarín er einn höfunda sýningarinnar og hann hefur haft mikla ánægju af þessu verkefni enda alinn upp í Garðabænum og hann sagði okkur í dag frá endurbættri sýningu í rústum næststærsta landnámsskála á Íslandi sem er í Garðabæ en þar munum verður hægt að horfa í í gegnum sýndarveruleikakíkja aftur landnámstímans. Við töluðum við Hring í þættinum í dag.

Við fengum vinkil frá Guðjóni Helga Ólafssyni í dag og í þetta sinn bar hann vinkilinn að veðurspám, eða hvernig veðurspár koma fram í þjóðsögum og ævintýrum Jóns Árnasonar.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Karl Ólafur Hallbjörnsson heimspekingur. Við fengum að vita hvaða bækur hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hann í gegnum tíðina. Hann talaði um eftirtaldar bækur og höfunda:

Book of the New Sun e. Gene Wolfe

Cloud Cuckoo Land e. Anthony Doerr

Being and Time e. Martin Heidegger

Verufræði e. Björn Þorsteinsson

Wheel of Time e. Robert Jordan

Greifinn af Monte Cristo e. Alexander Dumas

Percy Jackson bækurnar e. Rick Riordan

Gyllti áttavitinn, Lúmski hnífurinn og Skuggasjónaukinn e. Philip Pullman

Tónlist í þættinum í dag:

Ó borg mín borg / Haukur Morthens (Haukur Morthens og Vilhjálmur frá Skáholti)

Það er svo skrýtið / Vilhjálmur Vilhjálmsson (Magnús Eiríksson og Vilhjálmur Vilhjálmsson)

Hálftómt glas / Brek (Jóhann Ingi Benediktsson, Sigmar Þór Mattíasson, Guðmundur Atli Pétursson og Harpa Þorvaldsdóttir)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var Eyþór Ingi Gunnlaugsson, söngvari, tónlistarmaður og skemmtikraftur. Hann er á 34 aldursári en hefur gert ótrúlega margt á sínum ferli. Hann var 15 ára gamall þegar hann fékk hlutverk í söngleiknum Oliver sem settur var upp hjá Leikfélagi Akureyrar og árið 2007 sigraði hann söngkeppni framhaldsskólanna. Árið 2008 vann hann í keppninni Bandið hans Bubba, sem var á Stöð 2 og eftir það var ekki aftur snúið, Eyþór Ingi var mættur í bransann. Hann söng fyrir Íslands hönd í Eurovision lagið Ég á líf árið 2013, hann lék eitt aðalhlutverkið í Rocky Horror og nú síðustu ár hefur hann einn og sér farið um landið fyrir jólin og fyllt félagsheimili og kirkjur með fallegum söng og eftirhermum í bland. Eyþór hefur frá barnæsku haldið mikið upp á Ladda og í rauninni hefur hann leikið og hermt á eftir grínkarakterum Ladda síðan í æsku. Laddi og Eyþór eru góðir vinir í dag og hafa komið talsvert fram saman og enn er tækifæri til að sjá þá í Bæjarbíói í Hafnarfirði.

Í matarspjallinu í dag töluðum við um ristað brauð. Og ristað brauð er ekki bara ristað brauð. Það voru ræddar ýmsar útfærslur og minningar tengdu því í matarspjallinu í dag.

Tónlist í þættinum í dag:

Aftur heim til þín / Eyþór Ingi og Lay Low (Baldur Hjörleifsson og Jónína Guðrún Eysteinsdóttir)

Amorsvísa (Til Soffíu) / Eyþór Ingi og Atómskáldin (Eyþór Ingi Gunnlaugsson)

Ég á líf / Eyþór Ingi Gunnlaugsson (Örlygur Smári og Pétur Örn Guðmundsson)

Ristað brauð með smjöri / Hemmi Gunn og Rúnar Júlíusson (texti Rúnar Júlíusson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Við kynntum okkur hugmyndafræði jákvæðrar heilsu í dag. Þær Rannveig Eir Helgadóttir geðhjúkrunarfræðingur og Rannveig Björk Gylfadóttir, sérfræðingur í krabbameinshjúkrun, standa að námskeiðinu Heilsuhjólið mitt hjá Endurmenntun Háskóla Íslands þar sem kynnt verður ný skilgreining á hugmyndafræði á heilsu, sem sagt jákvæð heilsa. En hvað er átt við með því og hvað er heilsuhjólið? Þær nöfnur Rannveig Eir og Rannveig Björk svörðuðu því í þættinum.

Í kvöld verða fluttar helstu dægurlagaperlur Steingríms M. Sigfússonar í Salnum í Kópavogi en það er barnabarn hans, Gísli Magna Sigríðarson, sem heldur síðbúna útgáfutónleika en hann gaf út plötu með lögum afa síns en vegna heimsfaraldursins náðist ekki að halda tónleika fyrr. Gísli kom í þáttinn og sagði okkur frá afa sínum, Steingrími, í dag og við heyrðum lag af plötunni.

Einn þeirra sem fékk heiðursmerki hinnar íslensku fálkaorðu frá forseta Íslands í upphafi árs var Hafberg Þórisson, garðyrkjumaður og forstjóri, en hann fékk orðuna fyrir frumkvöðlastarf í ræktun og vistvænni grænmetisframleiðslu. Hafberg rekur Lambhaga garðyrkjustöð sem er svo að segja í miðri borginni. Hann er þessa dagana staddur í Þýskalandi á Landbúnaðarráðstefnu og við slógum á þráðinn til hans í þættinum.

Tónlist í þættinum í dag:

Í löngu máli / Una Torfa (Una Torfa)

Aguas de Marco / Antonio Carlos Jobim & Elis Regina (Antonio Carlos Jobim)

Mikið var gaman að því / Gísli Magnason (Steingrímur M Sigfússon)

Græna byltingin / Spilverk Þjóðanna (Spilverk þjóðanna)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Við fræddumst í dag um námskeið um það sem hafa ber í huga við atvinnuleit. Hvernig á að gera áhugavekjandi ferilskrá og kynningarbréf. Hvernig er best að undibúa sig fyrir atvinnuviðtal og svo líka hvar er best að leita að starfi við hæfi? Einar Sigvaldason, stjórnendaþjálfi og ráðgjafi stýrir námskeiðinu Að skara fram úr í atvinnuleit á vegum Endurmenntunar Háskóla Íslands. Við fengum hann til að segja okkur betur frá því hvernig er best að bera sig að í atvinnuleitinni.

Jón Magnús Kristjánsson læknir og fyrrverandi yfirlæknir bráðamóttökum Landsspítalans hætti í vinnunni og fylgdi hjarta sínu yfir í annað eftir að hafa leitað til og unnið með markþjálfa. Jón kom í þáttinn og sagði okkur frá þessu ferðalagi sínu og hans leit að starfsánægju með hjálp markþjálfa. Jón er meðal fyrirlesara á Markþjálfunardögunum sem verða í næstu viku, 1. og 2. febrúar.

Við hringdum svo til Danmerkur og heyrðum í systrunum Brynju Mary og Söru Victoriu Sverrisdætrum, en þær munu taka þátt í dönsku undankeppninni fyrir Eurovision þann 11.febrúar næstkomandi. Þær eru 19 og 17 ára en eru samt komnar með talsverða reynslu, Brynja tók þátt í Söngvakeppni Sjónvarpsins með frumsamið lag og þær eru á samningi hjá Universal útgáfunni þar sem þær hafa gefið út nokkur lög og þær hafa verið með annan fótinn í Los Angeles undanfarið. Við kynntumst Brynju og Söru betur í þættinum og heyrðum lagið sem þær keppa með í dönsku undankeppninni, I Was Gonna Marry Him.

Tónlist í þættinum í dag:

Egils Appelsín / Spilverk Þjóðanna (Spilverk Þjóðanna)

Sinking stone / Alison Krauss og Union Station (Lister)

Our house / Crosby, Stills & Nash (Graham Nash)

I was gonna marry him / Eyjaa (Rasmus Olsen, Maria Broberg og Thomas Buttenschön)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Dagbjört Jónsdóttir lögfræðingur hefur síðastliðin ár verið að þróa og hanna bók fyrir fólk sem vill halda utan um fjármálin sín með skipulögðum hætti. Í hverjum mánuði eru áskoranir til að takast á við, sem hún segir að geri verkefnið enn skemmtilegra. Bókin heitir Fundið fé - njóttu ferðalagsins og hugsun Dagbjartar með bókinni er að fá lesendur með sér í fjárhagslegt ferðalag þar sem það fær yfirsýn yfir fjármál sín á einungis fimm mínútum á dag. Dagbjört sagði okkur betur frá í þættinum í dag.

Sunnudaginn 27. janúar 1907 komu saman nokkrar konur að Þingholtsstræti 18 í Reykjavík, heimili Bríetar Bjarnhéðinsdóttur. Tilgangurinn var að ræða stofnun félags sem gengist fyrir ýmsum breytingum á löggjöf landsins sem snerti konur og börn og framkvæmd laganna, eða eins og segir í 2. gr. fyrstu laga félagsins: Að starfa að því að íslenskar konur fái fullt stjórnmálajafnrétti á við karlmenn, kosningarétt, kjörgengi svo og rétt til embætta og atvinnu með sömu skilyrðum og þeir. Kvenréttindafélag Íslands fagnar 116 ára afmæli sínu með formlegum hætti á föstudaginn og við ræddum við framkvæmdastýru félagsins Rut Einarsdóttur af því tilefni í dag.

Elín Björk Jónasdóttir veðurfræðingur kom svo til okkar í dag í okkar vikulega veðurspjall. Í dag ræddi hún meðal annars við okkur um gömlu vindorðin; golu, kalda, stinningskalda, rok, storm, og fleiri.

Tónlist í þættinum í dag:

Litla músin / Jóhann Helgason (Jóhann Helgason)

Ride up / Kristin Asbjörnssen (höf. ókunnur)

When I stop dreaming / Don Henley og Dolly Parton (Charles Louvin og Ira Louvin)

Dægurfluga / Brimkló (Björgvin Halldórsson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Þó margir Íslendingar fari til Tenerife á hverju ári og sumir láti sig jafnvel dreyma um að búa þar allan ársins hring þá eru nú fæstir sem láta verða af því en hjónin Anna Birna Sæmundsdóttir og Brynjólfur Gunnarsson létu slag standa og fluttu út árið 2019. Hún starfar sem nuddari, leiðsögumaður og fararstjóri og hann er sjómaður. Við hittum Önnu Birnu í íbúðinni þeirra á Adeje og spjölluðum við hana um lífið og tilveruna á Tenerife.

Við fengum vinkil frá Guðjóni Helga Ólafssyni í dag eins og aðra mánudaga í vetur. Í dag bar Guðjón vinkilinn að snjómokstri, kurteisi og hláku.

Svo var það lesandi vikunnar, sem í þetta var Björg Árnadóttir, rithöfundur, ritlistarkennari og framkvæmdastjóri Stílvopnsins. Við fengum að vita hvaða bækur hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina. Hún talaði um eftirtaldar bækur og höfunda:

Dádýrið eftir Magda Szabó

Dyngjan eftir Sigrúnu Pálsdóttur

Merking eftir Fríðu Ísberg

Þetta rauða eftir Rögnu Sigurðardóttur

og Pál Ólafsson ljóðskáld.

Tónlist í þættinum í dag:

Blítt og létt / KK og Magnús Eiríksson (Oddgeir Kristjánsson og Árni úr Eyjum)

Sólbrúnir vangar / Sextett Ólafs Gauks (Oddgeir Kristjánsson og Ási í bæ)

Ship og hoj / Kvartett Reynis Sigurðssonar (Oddgeir Kristjánsson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn var einn af stórleikurum þjóðarinnar, Arnar Jónsson, en hann á einmitt áttræðisafmæli á morgun, laugardaginn 21.janúar. Hann hefur leikið vel á annað hundrað hlutverk í leikhúsum landsins, mörg af þekktustu burðarhlutverkum leikbókmenntanna. Arnar hefur auðvitað líka leikið í fjölda kvikmynda og í miklu magni sjónvarpsefnis og hefur tekið þátt í miklu grasrótarstarfi í leikhúsinu, með leikhópnum Grímu, Alþýðuleikhúsinu o.fl. meðfram því að leika í stofnanaleikhúsunum. Arnar leikur De Sade markgreifa í leikritinu Marat/Sade sem verður frumsýnt í kvöld í Borgarleikhúsinu. Það var því um nóg að ræða við Arnar í þættinum í dag, en við forvitnuðumst um hans æsku og uppvöxt og svo ferðalagið í gegnum lífið og leikhúsið til dagsins í dag.

Í dag er bóndadagur, fyrsti dagur í þorra. Nú fyllast trog og bakkar um allt land af þorramat, súrum og ósúrum. Við fengum af því tilefni Jóhannes Stefánsson, eða Jóa í Múlakaffi, til að koma í þorramatarspjall í dag. Þar á bæ er allt á fullu á þessum tíma enda sækir gríðarlegur fjöldi sinn þorramat þangað og þau laga allan þorramat sem þar er í boði frá grunni. Jói kom með fullt fangið af þorramat og við smökkuðum hjá honum kræsingarnar og forvitnuðumst um þær í leiðinni.

Tónlist í þættinum í dag:

Niðrí bæ með bónda mínum / Borgardætur (Irving Berlin og Friðriks Erlingssonar)

Skáldið og bóndinn / Bogomil Font og hljómsveitin Flís (Rafael De Leon og Sigtryggur Baldursson)

Non, je ne regrette rien = Nei, ég iðrast ekki neins / Brynhildur Guðjónsdóttir (Charles Dumont, Michel Vaucar og Þórarinn Eldjárn)

Þorrablót / Pétur Pétursson og Sigfús Pétursson (Ögmundur Eyþór Svavarsson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG MELKORKA ÓLAFSDÓTTIR

Dóra Svavarsdóttir er matreiðslumeistari og eigandi Culina, sem stendur fyrir ýmis konar námskeiðum og fræðslu sem tengist matreiðslu. Dóra hefur meðal annars staðið fyrir matargöngutúrum með túrista, útbúið jóladagatal með vörum frá smáframleiðendum og haldið utan um námskeið í samstarfi við Vakanda, Landvernd og Kvenfélagasamband Íslands sem hún kallar Eldað úr öllu. Í þessum mánuði heldur hún utan um svipað námskeið í Hússtjórnarskólanum, sem hún kallar Matur og loftlagsbreytingar. Markmið námskeiðanna er að kenna fólki leiðir til þess minnka matarsóun og velja hráefni sem bera ekki með sér þung kolefnisspor. Við ræddum við Dóru í þættinum og fengum hana til þess að gefa okkur einhver ráð í þessum málum.

Á mánudaginn næsta, 23. janúar, eru fimmtíu ár liðin frá gosinu í Heimaey þegar íbúar Vestmannaeyja voru vaktir um miðja nótt og þurftu að yfirgefa heimili sín í snarhasti. Gosið hófst um klukkan 2 um nótt en útsending Ríkisútvarpsins hófst tveimur tímum síðar þegar starfsmenn voru ræstir til vinnu í útvarpshúsinu við Skúlagötu. Í þættinum Það gýs í Eyjum eru fyrstu klukkustundirnar í útsendingu Ríkisútvarpsins teknar saman og þannig dregin upp sú brotakennda mynd sem hlustendum útvarpsins var miðlað á fyrstu klukkustundum atburðanna. Við fengum Guðna Tómasson, sem hefur umsjón með þættinum, til að segja okkur betur frá honum.

Og síðasta mánudag, 16.jan. sögðum við frá því í upphafi þáttarins þegar við vorum að rifja upp sögu dagsins að þann dag, 16 janúar árið 1947 hafi verið opnað talsímasamband milli Íslands og Bandaríkjanna í fyrsta sinn. Sigurður Harðarson rafeindavirki heyrði þetta og sendi okkur hljóðupptöku af þessu fyrsta talsímtali vestur um haf auk kafla úr bókinni Rafeindatækni í 150 ár, þar sem þessum viðburði er lýst. Við höfðum samband við Sigurð og fengum hann til að koma í þáttinn til að segja okkur betur frá þessu og við heyrðum brot af þessari merku upptöku frá árinu 1947.

Tónlist í þættinum í dag:

Drullukalt / Langi Seli og skuggarnir (Axel Hallkell Jóhannesson, Jón Þorleifur Steindórsson (Jón Skuggi))

Heimaey / Brynjólfsbúð (Árni Sigfússon)

Grænmetisvísur / Úr sýningu Þjóðleikhússins (Thorbjörn Egner og Kristján frá Djúpalæk)

Í síma / KK (Ólafur Haukur Símonarson)

UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG MELKORKA ÓLAFSDÓTTIR