Föstudagsgestur Mannlega þáttarins í dag var leikarinn og grínarinn Vilhelm Neto. Hann hefur gert garðinn frægann undanfarin ár, aðallega í gríni, flestir ættu að muna eftir honum úr tveimur síðustu áramótaskaupum, þar sem hann meðal annars lék manninn sem ætlaði að halda í sér andanum í gegnum Covid og svo Gunnar á Hlíðarenda í Hollywood útgáfunni að Njálu. Það var gaman að ræða við hann um æskuna og uppvöxtinn, bæði í Portúgal og á Íslandi, en faðir hans er portúgalskur. Við ræddum einnig um leiklistina og námið í Danmörku, gamanefnið á samfélagsmiðlum og svo hvernig hefur gengið eftir að hann kom aftur til landsins úr námi.

Sigurlaug Margrét kom svo að sjálfsögðu til okkar í dag í matarspjall dagsins. Við fengum Villa Neto, föstudagsgest Mannlega þáttarins, til að sitja áfram með okkur og ræða við okkur um mat. Þar var portúgalskur matur fyrirferðamikill, saltfiskur, kolkrabbi, djúpsteiktar sardínur, djúpsteiktur áll og kýldar kartöflur.

UMSJÓN ÞORGERÐUR ÁSA AÐALSTEINSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í þriðju bylgju #MeToo hér á landi hafa þolendur stigið fram undir nafni og jafnvel nafngreint ofbeldismenn sína. Af þeim frásögnum sem heyrst hafa undir myllumerkinu hafa vaknað spurningar um það úr hvaða jarðvegi bylting eins og þessi sé sprottin. Tekur lagaumgjörðin á Íslandi ekki mið af veruleika þolenda kynbundins ofbeldis? Virkar réttarkerfið ekki sem skyldi fyrir þolendur kynferðisofbeldis? Er þolendum heimilt samkvæmt lögum að skila skömminni með þessum hætti? Þessar spurningar verða ræddar á málþingi sem haldið verður í Háskólanum í Reykjavík næsta fimmtudag, 20. Janúar. Dr. María Rún Bjarnadóttir mun á þinginu flytja erindið Er lagasetning lausnin? Með undirtitlinum Um sögulegan kynjahalla í réttarvernd og birtingarmyndir í nútímanum. María kom í þáttinn í dag og sagði frá.

Matvælastofnun hefur nýlega fengið tilkynningar um að á höfuðborgarsvæðinu hafi undanfarið verið, óvanalega mikið um hóstandi hunda og lítur út fyrir að um sýkingu sé að ræða sem berst auðveldlega og hratt milli hunda. Matvælastofnun hefur í samvinnu við Tilraunastöð Háskólans að Keldum sett af stað rannsóknarverkefni til að reyna að finna út úr því hvað gæti verið að valda þessum hósta. Við fengum Þóru Jóhönnu Jónasdóttur, dýralækni gæludýra og dýravelferðar hjá MAST til þess að koma í þáttinn og segja okkur frekar frá þessu í þættinum í dag.

Og að lokum fengum við Önnu Hafþórsdóttur, leikkonu, handritshöfund og forritara, sem nýlega bætti við sig enn einum starfstitlinum, skáldsagnahöfundur, þegar hún gaf út sína fyrstu bók Að telja upp í milljón. Sagan var önnur tveggja bóka sem bar sigur úr býtum í handritasamkeppni Forlagsins 2021 en áður hefur Anna sent frá sér smásögur og ljóð. Söguþráður bókarinnar Að telja upp í milljón hverfist um brotna fjölskyldu þar sem saman spinnast flókin fjölskyldutengsl, áföll og samskiptaleysi, en ástin kemur þó líka við sögu. Við ræddum við þúsundþjalasmiðinn Önnu um ritstörfin og sitthvað fleira í dag.

UMSJÓN ÞORGERÐUR ÁSA AÐALSTEINSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við sáum grein í Morgunblaðinu í gær um áhugavert íslenskt verkefni í þörungarækt sem fékk nýlega Evrópustyrk. Fyrirtækið Hyndla hlaut sem sagt þennan sprotastyrk og það er kannski ekki á hverjum degi sem fyrirtæki fær sprotastyrk þar sem öll sem standa að því eru komin yfir sjötugt og tvö þeirra yfir áttrætt. Það eru þau Guðrún Hallgrímsdóttir matvælaverkfræðingur, Gestur Ólafsson arkitekt og skipulagsfræðingur og Bjarni G. Bjarnason framkvæmdastjóri. Verkefnið er mjög áhugavert þar sem meðal annars er unnið með ræktun og möguleika þörungategundarinnar klóblöðku sem aðeins vex á Íslandi. Þau Guðrún og Gestur komu í þáttinn í dag til okkar og segja okkur meira frá þessu áhugaverða sprotafyrirtæki og verkefni.

Svo fengum við heimsókn frá Kristínu Sigurðardóttur, slysa- og bráðalækni og Gyðu Dröfn Tryggvadóttur, meðferðaraðila í áfalla- og uppeldisfræðum, en þær bjóða saman upp á námskeið sem miðar að því að efla seiglu, bæta samskipti og auka þannig færni í lífi og starfi. Þær beina sjónum sínum að nýrri þekkingu og úrræðum, áhrifum og afleiðingum streitu og meðvirkni á samskipti í lífi og starfi.

Að lokum fengum við póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag. Í korti dagsins segir Magnús frá ferðum sínum um Kanaríeyjar, en hann er búinn að heimsækja þær þrjár Tenerife, La Gomera og La Palma. Allar eru þær ólíkar en hafa hver sinn sjarma og sitt aðdráttarafl. Áhrifamest var að heimsækja La Palma þar sem eldgosið olli gríðarlegri eyðileggingu, en það var líka sérstakt að vera á eyju eins og La Gomera sem er í raun aðeins eitt risavaxið eldfjall.

UMSJÓN ÞORGERÐUR ÁSA AÐALSTEINSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í gær hófst skráning á 17. Evrópuráðstefnu kvennasamtakanna BPW, eða European Business and Professional Women, sem fer fram í lok maí. Ráðstefnan er haldin á þriggja ára fresti og verður nú í annað sinn hérlendis. Fyrra skiptið var árið 1997 og þá mættu um 400 konur hvaðanæva að úr heiminum. Samtökin voru stofnuð árið 1919 í Bandaríkjunum með það að markmiði að koma á tengslaneti kvenna á vinnumarkaði og að skapa samstöðu þeirra á milli. Við fengum þær Jóhönnu Kristínu Tómasdóttur foseta BPW klúbbsins í Reykjavík og Marenzu Poulsen stjórnarkonu og veitingakonu í þáttinn til að segja okkur meira frá þessari ráðstefnu og samtökunum.

Hin þrítuga Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir sló til og festi kaup á garðyrkjustöð rétt fyrir utan Flúðir aðeins viku eftir að hún hóf nám í Garðyrkjuskólanum. Þar á undan bjó hún í miðbæ Reykjavíkur og hafði meðal annars lært heimsspeki í Háskóla Íslands. Núna hefur hún rekið garðyrkjustöðina upp á sitt einsdæmi í um hálft ár og er starfsemin vægast sagt umfangsmikil. Við heyrðum í þessum kraftmikla grænmetisbónda með heimspeki bakgrunn í þættinum í dag.

Þjóðfræðifeðginin Dagrún Ósk Jónsdóttir og Jón Jónsson söfnuðu í nokkur ár sögum að álagablettum af Ströndum. Þau settu upp sýningu á afrakstrinum og gáfu svo út bók. Eins og venja er var haldið útgáfuhóf þegar bókin kom út og því var bæði var streymt og eins voru gestir á staðnum. Kristín Einarsdóttir, okkar kona á Ströndum, var ein gesta og hún tók upp áhugaverða tölu þeirra feðgina sem við fengum að heyra í þætti dagsins.

UMSJÓN ÞORGERÐUR ÁSA AÐALSTEINSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Í upphafi árs er dæmigert að líta til baka og svo líka fram á veginn, hvað má betur fara í okkar lífi og hverju viljum við breyta? Við jafnvel strengjum áramótaheit, viljum koma okkur í form eftir hátíðirnar og hátíðarmatinn, nú skal dæminu snúið við. Við fengum Arnar Pétursson, margfaldan Íslandsmeistara í langhlaupum og höfund Hlaupabókarinnar, til að ráðleggja okkur og hlustendum hvernig er best að snúa sér í slíku. Hvað ber að varast, hvað er vænlegt til árangurs og hvernig er best að byrja í slíku skipulagi? Arnar var með fullt af góðum ráðum í þættinum í dag.

Ástvaldur Traustason píanóleikari og stofnandi tónlistarskólans Tónheima kom í þáttinn í dag. Margir kannast við hann vegna starfa hans á tónsviðinu enda hefur hann komið víða við, meðal annars í Milljónamæringunum, Sálinni hans Jóns míns og sem harmónikkuleikari í hljómsveitinni Mandólín, auk þess sem hann stofnaði tónlistarskólann Tónheima. Við hinsvegar vorum ekki að ræða tónlistina heldur annað hugðarefni Ástvaldar, sem hefur tekið upp millinafnið Zenki og er stofnandi samtakanna Zen á Íslandi. Hann hefur lokið kennaraþjálfun í Japan og er viðurkenndur kennari í Soto Zen. Við ræddum við Ástvald um Zen hugleiðslu og vegferð hans á þessari andlegu braut.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Brynja Hjálmsdóttir ljóðskáld. Við fengum að vita hvaða bækur eru á náttborðinu hjá henni, hvað hún hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hana í gegnum tíðina.

UMSJÓN: ÞORGERÐUR ÁSA AÐALSTEINSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Yrsa Sigurðardóttir rithöfundur og verkfræðingur er föstudagsgestur Mannlega þáttarins í þetta sinn. Hana þarf nú vart að kynna, enda hefur hún verið einn allra vinsælasti rithöfundur þjóðarinnar í um tvo áratugi. Bækur eftir hana hafa verið þýddar á yfir 30 tungumál og hafa komið út í yfir 100 löndum. Yrsa hefur þrisvar sinnum hreppt Blóðdropann, verðlaun Hins íslenska glæpafélags, nú síðast fyrir bókina Bráðin sem kom út 2020. Nýjasta bók hennar, Lok, lok og læs kom út á liðnu ári og hefur eflaust verið í mörgum jólapökkum þessi jólin. Við ætlum að fá Yrsu til að segja okkur frá því hvar hún er fædd og uppalin, frá ferðalaginu í gegnum lífið til dagsins í dag og því hvenær hún byrjaði að skrifa.

Í matarspjalli dagsins ætlum við að fá föstudagsgestinn, Yrsu Sigurðardóttur, til að sitja áfram með okkur og Sigurlaugu Margréti. Þá fáum við að vita hvað er hennar uppáhaldsmatur, hvort hún sé mikill kokkur og þá hvaða rétti henni þykir skemmtilegast að elda. Auk þess forvitnumst við um mat í skáldsögunum hennar.

UMSJÓN ÞORGERÐUR ÁSA AÐALSTEINSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Valgerður H. Bjarnadóttir kom til okkar í dag. Hún er búsett norður á Akureyri en hefur stutta viðdvöl í höfuðborginni á leið sinni til Lanzarote þar sem hún ætlar að halda draumanámskeið fyrir konur ásamt stallsystur sinni Elísabetu Lorange. Valgerður hefur víða komið við í kvenréttindabaráttunni en hún kom að stofnun Kvennaboðs á Akureyri og var um tíma framkvæmdastýra Jafnfréttisstofu. Í dag einbeitir hún sér meira að sjálfstyrkingu kvenna meðal annars með því að skoða drauma, trúarbrögð og ættfræði.

Óskar Marinó Sigurðsson kemur svo til okkar og við ætlum að ræða við hann um erindi sem hann vann fyrir Vinnueftirlitið fyrir nokkru um áskoranir eldra fólks á vinnumarkaði. Í erindinu byggði Óskar á starfsreynslu sinni sem ráðgjafi fyrir langtíma atvinnuleitendur, þ.e.a.s. einstaklinga sem hafa verið sex mánuði eða lengur á atvinnuleysisskrá og einstaklingum sem hafa þegið fjárhagsaðstoð. Óskar mun segja okkur frá þessu erindi, meðal annars um viðhorf gagnvart eldra fólki og breytingar á vinnuumhverfi sem geta valdið því að færni og kunnátta fólks úreldist.

Gróa Finnsdóttir gaf út sína fyrstu skáldsögu, Hylinn, á síðasta ári en höfundurinn sker sig úr hópi annara ungskálda að því leyti að hún fagnaði 70 ára afmæli sama ár. Gróa hafði legið á sögunni dágóðan tíma en einsett sér að koma bókinni í útgáfu fyrir sjötugsafmælið. Það tókst. Bókin hefur hlotið góðar viðtökur. Við fengum Gróu til að segja okkur frá því að hefja ritstörf á besta aldri.

UMSJÓN ÞORGERÐUR ÁSA AÐALSTEINSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Guðni Gunnarsson kom í þáttinn í dag og gaf góð ráð í upphafi nýs árs. Guðni er stofnandi og upphafsmaður Rope Yoga og GlóMotion hugmyndafræðinnar. Hvað er gott að hafa í huga þegar maður vill breyta lífi sínu til hins betra og stuðla að meiri vellíðan??

Við kynntum okkur starfsemi Píeta samtakanna, en þau voru stofnuð 2016 og hófu starsfsemi 2018. Samtökin sinna fólki með sjálfsvígshugsanir, aðstandendum fólks með sjálfsvíshegðun og syrgjendum sem hafa misst fólk í sjálfsvígi. Þórunn Finnsdóttir, fagstjóri hjá Píeta samtökunum kom í þáttinn og fræddi okkur um starfsemina og þá þjónustu sem samtökin bjóða upp á, símaþjónustuna (símanúmerið er 552-2218), meðferðarúrræði og forvarnir.

Við fengum póstkort frá Magnúsi R. Einarssyni í dag og í þessu fyrsta póstkorti nýja ársins fjallaði hann um áramótaheit, hvernig þau hafa breyst og eru ekki eins sjálfmiðuð og áður. Orsökin er sögð vera vaxandi heimsendaótti sem verður nú vart í öllum þáttum mannlegs lífs og ef til vill mest áberandi í þeim kvikmyndum sem gerðar eru um þessar mundir en mikill fjöldi þeirra hafa heimsendi sem grunnstef. Svarið við óttanum er að draga andann djúpt, telja upp að fimm, anda síðan frá sér og telja upp að sex. Meira um þetta í póstkorti dagsins.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við forvituðumst um Grindarbotnsþjálfa svokallaðan í þættinum í dag. Þetta er byltingarkennd lausn til að styrkja grindarbotnsvöðva og minnka þannig hættu á þvagleka og legsigi en einnig til þess að auka unað af kynlífi. Notandinn spilar skemmtilega tölvuleiki í símanum sem hann stýrir með grindarbotnsvöðvunum en þessir leikir eru þróaðir í samvinnu með helstu sérfræðingum Frakka í grindarbotnslækningum. Svanlaug Jóhannsdóttir frá Osteostrong kom í þáttinn í dag og sagði okkur betur frá þessari nýju leið til að þjálfa grindarbotninn.

Ferðafélag Íslands hefur kynnt ferðaáætlun fyrir árið 2022 og er hún fjölbreytt og viðamikil að venju. Við fengum Sigrúnu Valbergsdóttur, varaforseta stjórnar og formann ferðanefndar félagsins til að segja okkur frá ferðaáætlun ársins sem var að byrja, þar var af nógu að taka enda er ferðaáætlunin vel á annað hundrað blaðsíður. Eins sagði Sigrún okkur frá árbók ferðafélagsins sem kemur nú út í 95.sinn, í þetta skipti fjallar hún um þjóðgarðinn Snæfellsjökul.

Kristín okkar Einarsdóttir ætti að vera hlustendum Mannlega þáttarins góðu kunn, en hún hefur sent okkur pistla og viðtöl lengi og mun gera það áfram. Í dag brugðum við þó aðeins út af vananum því við spjölluðum við Kristínu í beinni útsendingu. Hún sagði okkur frá ástandinu á Ströndum í kófinu og svo sagði hún okkur frá norskum og skoskum leiðum til að spá fyrir um næsta árið, kannski misáreiðanlegar. Sem sagt áramótahugleiðingar á þessum tímamótum og svo ræddi hún aðeins um Skaupið í ár og hvað mátti jafnvel lesa útúr því gríni sem þar var.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON

Við ræddum við Önnu Hafberg hjúkrunarfræðing sem hefur staðið covidvaktina frá byrjun en hún var kölluð til á coviddeildina til að vera með í þróun þeirrar deildar og hefur meðal annars tekið þátt í að koma upp bráðadagdeild sem tekur við fólki sem þarf ekki endilega á bráðaþjónustu að halda. Anna er ein af þeim sem hringir í fólk sem veikist af covid en álagið á því teymi hefur verið mikið í núverandi bylgju. Við komum víða við í spjallinu við Önnu þar sem hún meðal annars ítrekaði persónulegar sóttvarnir, fjarlægðartakmarkanir og að spritta sig.

Veganúar er nýhafinn, en það er viðburður sem nú er haldinn á Íslandi í sjöunda sinn og fer stækkandi um allan heim með hverju ári. Markmiðið er að vekja fólk til umhugsunar um áhrif og neyslu dýraafurða og til að kynna kosti vegan fæðis. Við fengum Valgerði Árnadóttur, formann Samtaka grænkera á Íslandi, til að koma og fræða okkur um veganúar í þættinum og segja okkur frá fyrsta viðburðinum sem verður einmitt í kvöld.

Lesandi vikunnar í þetta sinn var Ólafur Sveinn Jóhannesson, deildarstjóri markaðs- og kynningmála hjá Tækniskólanum og ljóðskáld. Við fengum að vita hvaða bækur hann hefur verið að lesa undanfarið og hvaða bækur og höfundar hafa haft mest áhrif á hann í gegnum tíðina.

UMSJÓN GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR OG GUNNAR HANSSON