Vera Illugadóttir og Þórunn Elísabet Bogadóttir ræddu við Boga Ágústsson um bandarísk og evrópsk stjórnmál. Donald Trump, Bandaríkjaforseti, skipti um kosningastjóra í síðustu viku og hefur breytt um áherslur í baráttunni fyrir forsetakosningarnar í haust. Joe Biden, keppinautur Trumps, hefur umtalsvert forskot í skoðanakönnunum og greinilegt er að forsetinn og lið hans ætla að hleypa nýju lífi í kosningabaráttuna.

Leiðtogar Evrópusambandsins samþykktu um síðustu helgi stofnun bjargráðasjóðs sem koma á til aðstoðar þeim ríkjum sem vert hafa farið út úr COVID-19 farsóttinni. ESB ætlar að taka að láni upphæð sem svarar til útgjalda íslenska ríkisins í 120 ár. ESB ríki geta sótt um styrki eða lán á hagstæðum vöxtum úr bjargráðasjóðnum. Ýmsir segja að ákvörðunin um að ríkin beri sameiginlega ábyrgð á lánunum marki tímamót í sögu sambandsins.

Vera Illugadóttir og Bogi Ágústsson ræddu það bakslag sem komið hefur í norræna samvinnu með kórónuveirufaraldrinum þar sem lokun landamæra hefur valdið verulegum vandræðum og hleypt illu blóði í marga sem hafa orðið fyrir barðinu á ráðstöfunum stjórnvalda vegna farsóttarinnar. Engu að síður stendur norrænt samstarf djúpum rótum og stöðugt er hugað að nýjum samstarfssviðum. Björn Bjarnason, fyrrverandi dómsmálaráðherra og menntamálaráðherra, skilaði nýlega skýrslu þar sem augum var sérstaklega beint að loftslagsmálum, netöryggi og fjölþjóðasamstarfi.

Þá ræddu þau Vera og Bogi um deilur og samskipti Kínverja við vestræn ríki og fleiri. Þar kemur til sögunnar hlutur kínverska fjarskiptafyrirtækisins Huawei í 5G-uppbyggingunni. Bandaríkjamenn hafa lýst yfir að þeir sem leyfi aðkomu Huawei verði beittir refsiaðgerðum og breska stjórnin ákvað í vikunni að útiloka fyrirtækið frá aðkomu að 5G-uppbygginu í Bretlandi.

Þórunn Elísabet Bogadóttir og Vera Illugadóttir ræddu við Boga Ágústsson í Heimsglugganum um nýja löggjöf sem nánast innlimar Hong Kong í alþýðulýðveldið Kína. Bretar og alþjóðasamfélagið telja Kínverja brjóta samkomulag sem gert var áður en Bretar yfirgáfu þessa nýlendu sína 1997. Bresk yfirvöld hafa lofað allt að þremur milljónum Hong Kong-búa landvist og atvinnuleyfi.

Aðalumræðuefnið í Heimsglugganum var formennska Þjóðverja í Evrópusambandinu. Þeirra bíða mörg erfið verkefni og efst á forgangslistanum eru björgunaraðgerðir vegna kórónuveirufaraldursins. Áður er farsóttin braust út var talið líklegast að fjárlagarammi ESB næstu árin og Brexit yrðu helstu málin á dagskrá sambandsins næsta hálfa árið. Angela Merkel, kanslari Þýskalands, hefur sagt að hún vilji ná góðum samningum við Breta um framtíðarviðskipti en ESB og Þýskaland verði að búa sig undir að samningar takist ekki.

Þjóðverjar hafa núna ásamt Frökkum lagt til 750 milljarða evra björgunarsjóð sem er ætlaður til að hjálpa þeim ríkjum ESB í suðurhluta Evrópu sem hafa orðið verst úti efnahagslega á síðustu mánuðum, einkum Ítalíu og Spáni. Fimm hundruð milljarðar verði styrkir, ekki lán. Þjóðverjar, Frakkar og framkvæmdastjórn ESB telja að verst settu ríkin séu svo skuldsett að frekari lán gætu sligað þau. Takist ekki að reisa efnahagslífið við geti það þýtt langvarandi kreppu, atvinnuleysi og samdrátt sem kæmi niður á öllum, aukin skuldabyrði verst stöddu ríkjanna gæti einnig leitt til vaxtahækkana sem ríkin stæðu ekki undir, hrun yrði og það bitnaði á öllum ríkjum ESB.

Austurríki, Danmörk, Holland og Svíþjóð eru andvíg því að aðstoð við illa stödd ríki verði í formi styrkja, en Þjóðverjar og Frakkar vonast til að telja þeim hughvarf á leiðtogafundi síðar í júlí.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson ræddu aðallega um sjálfstæðismál Grænlendinga en í vikunni var sýnd í bæði í Danmörku og Grænlandi ný mynd eftir danskan leikstjóra, Kenneth Sorrento, sem fjallar um ungt fólk á Grænlandi og viðhorf þeirra til samfélagsins og ekki síst til sjálfstæðis Grænlands.

Einnig var rætt um mikla hersýningu í Moskvu í tilefni af því að 75 ár eru frá því að Þýskaland gafst upp í seinni heimsstyrjöldinni. Hátíðahöldin áttu að vera í maí en var frestað vegna kórónuveirunnar. Þó að farsóttin geisi enn í Rússlandi var hersýningin haldin í gær. Flestir telja að Vladimír Pútín, Rússlandsforseti, hafi vilja glæða þjóðernisvitundina rétt áður en Rússar ganga að kjörborðinu í þjóðaratkvæðagreiðslu um breytingar á stjórnarskrá. Ef breytingarnar verða samþykktar getur Pútín setið áfram sem forseti til ársins 2036.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson ræddu í Heimsglugganum að þessu sinni mest um þá miklu mótmælaöldu sem risið hefur eftir að hvítur lögreglumaður varð George Floyd að bana í Minneapolis í Bandaríkjunum. Í Bretlandi var áletrunin ,,Black lives matter" á treyjum knattspyrnumanna í efstu deild í stað nafna þeirra þegar keppni hófst að nýju í gær. Þar hefur fótboltamanninum Marcus Rashford tekist að fá bresku stjórnina ofan af því að hætta að gefa skólabörnum mat þegar leyfi eru í skólanum. Marcus Rashford 1 Boris Johnson 0 voru fyrirsagnir í sumum blöðum. Í Bandaríkjunum hefur hvítur lögreglumaður, Gareth Roth, verið ákærður fyrir morð eftir að hafa skotið blökkumanninn Rayshard Brooks til bana. Verði Roth fundinn sekur gæti beðið hans lífstíðarfangelsi, jafnvel dauðarefsing.

Þá ræddu Björn Þór og Bogi bók sem er að koma út í Bandaríkjunum eftir John Bolton, fyrrverandi öryggisráðgjafa Donalds Trumps forseta. Í bókinni segir Bolton að á meðan hann starfaði í Hvíta húsinu hafi allar ákvarðanir Trumps verið teknar með það að sjónarmiði að gagnast forsetanum í baráttu hans til að vera endurkjörinn í haust.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson hófu Heimsgluggann á umræðum um morðið á Olof Palme. Mörgum Svíum þykja niðurstöður sérstaks saksóknara, sem greint var frá í gær, heldur þunnur þrettándi og ekkert nýtt hafi þar komið fram. Saksóknarinn, Krister Petersson, telur fullvíst að morðinn hafi verið svokallaður Skandia-maður, Stig Engström. Margir draga þá niðurstöðu í efa. Flestir vonuðu að ráðgátan um morðið á Palme yrði úr sögunni með rannsókn Peterssons en viðbrögð benda til þess að svo verði ekki.

En Heimsglugginn að þessu sinni fjallaði að mestu um stjórnmál á Grænlandi. Rætt er við Ingu Dóru Guðmundsdóttur Markussen, nýkjörinn formann jafnaðarmannaflokksins Siumut í höfuðstaðnum Nuuk. Inga Dóra á grænlenska móður og íslenskan föður, þau Benedikte Abelsdóttur og Guðmund Þorsteinsson. Inga Dóra var til skamms tíma framkvæmdastjóri Vestnorræna ráðsins og bjó þá á Íslandi. Síðastliðin tvö ár hefur hún búið í Nuuk og starfað fyrir Royal Greenland, langstærsta sjávarútvegsfyrirtæki Grænlands.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson ræddu um mótmælin í Bandaríkjunum í Heimsgluggaspjalli á Morgunvakt Rásar 1. Þetta eru alvarlegustu átök í mótmælum frá því 1968 þegar Martin Luther King var myrtur og miklar óeirðir urðu víða um Bandaríkin. Hlutur Donalds Trumps forseta hefur verið harðlega gagnrýndur, nú síðast gekk Jim Mathis, fyrrverandi varnarmálaráðherra, fram fyrir skjöldu og sagði Trump fyrsta forseta sem hann þekkti sem reyndi fremur að sundra þjóðinni en sameina. Ýmsir kirkjuleiðtogar hafa jafnframt gagnrýnt forsetann.

Björn Þór og Bogi fjölluðu í lok Heimsgluggaspjallsins um pólitík á Grænlandi. Þar hafa Demókratar gengið til liðs við Kim Kielsen og ríkisstjórn hans og er þetta fjórða ráðuneyti hans frá síðustu kosningum! Siumut-flokkurinn veitir stjórninni forystu sem svo oft áður. Flokkurinn hefur fengið nýjan formann í höfuðstaðnum Nuuk. Það er Inga Dóra Guðmundsdóttir Markussen sem líklega verður borgarstjóraefni flokksins í sveitarstjórnarkosningum á næsta ári.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson sátu við Heimsgluggann að venju á fimmtudagsmorgni og í þessari viku var Gísli Tryggvason lögmaður með þeim. Björn og Bogi ræddu tillögur framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins sem hefur lagt til að ESB veiti 750 milljarða evra í efnahagsaðstoð til aðildarríkja vegna kórónuveirufaraldursins. Urusula von der Leyen, forseti framkvæmdastjórnarinnar, kynnti að 250 milljarðar yrðu í formi lána en 500 milljarðar styrkir. Þau ríki þar sem neyðin er mest fái hæstu styrkina. Von der Leyen segir að nú sé tími fyrir Evrópu að standa saman, ríkin hafi hagnast mjög á innri markaðnum og innbyrðis viðskiptum og verði ekki gripið til ráðstafana nú geti það allt hafa verið unnið fyrir gýg.

Ráðamenn í Danmörku, Svíþjóð, Austurríki og Hollandi eru þessu andvígir. Þeir vilja ekki samþykkja stofnun sjóðs til að styrkja sum ríki og svo lendi á öllum ríkjunum að greiða jafnt til baka.

Gísli Tryggvason upplýsti hlustendur um mál Inger Støjberg, fyrrverandi ráðherra innflytjendamála, en sérstök nefnd rannsakar nú hvort hún hafi brotið lög með því að fyrirskipa aðskilnað giftra hælisleitenda þar sem annar makinn var undir átján ára aldri. Støjberg segist hafa verið að vernda ungar stúlkur gegn þvinguðu hjónabandi. Meint lögbrot er að tilskipunin hafi verið algild, þau sem gagnrýna ráðherrann segja að rannsaka hefði átt hvert mál sérstaklega.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson ræddu heimsfaraldurinn. Danir hafa breytt um aðferðafræði í baráttunni við kórónuveiruna. Nú ætla þeir að skima og rekja, ef faraldurinn blossar upp aftur. Svíar, sem sumir saka um að hafa tekið á veirunni með silkihönskum, eru hins vegar að herða aðgerðir að sumu leyti. Þannig ráða þeir fólki frá „ónauðsynlegum“ ferðalögum til útlanda þangað til eftir 15. júlí.

Í Bretlandi er stjórnin harðlega gagnrýnd vegna fjölda sem hefur dáið úr COVID-19 á vistheimilum, málið var til umræðu í fyrirspurnartíma forsætisráðherra. Þar þarf Boris Johnson nú að takast á við Keir Starmer, sem er reyndur lögmaður og að sögn fréttaskýrenda miklu rökfastari málafylgjumaður en fyrirrennarinn Jeremy Corbyn.

Eitt af því sem fylgir faraldrinum er að framboð fíkniefna hefur víða minnkað vegna þess að fólk ferðast nánast ekkert. Það gildir á Skáni þar sem Lars Bäckström, yfirmaður í landamæragæslunni, segir að smygl hafi minnkað um helming en ekki verði mögulegt að stöðva það alveg.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson ræddu svarta spá Evrópusambandsins um efnahagsþróun á árinu. Spáð er samdrætti og auknu atvinnuleysi. Þá ræddu þeir stöðuna í bandarískum stjórnmálum þar sem kosningar verða í haust. Joe Biden, forsetaframbjóðandi Demókrata, hefur forskot á Donald Trump forseta, en forsetinn var einnig undir í könnunum fyrir kosningarnar 2016 svo úrslit eru auðvitað hvergi ráðin. Sjötíu og fimm ár eru um þessar mundir frá því að Þjóðverjar gáfust upp fyrir bandamönnum í síðari heimsstyrjöldinni og lönd sem þeir höfðu hertekið urðu frjáls að nýju. Þess er minnst þessa dagana.