ថ្ងៃទី ២១​ កញ្ញា ជា​ទិវា​ពិភពលោក​នៃ​ជំងឺ​វង្វេងវង្វាន់​អាល់ហ្សៃមឺរ។ ជា​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ​ នា​ឱកាស​នេះ មូលនិធិ​អាល់ហ្សៃមឺរ​បារាំង តែង​តែង​បញ្ចៀប​និង​ផ្តល់​ព័ត៌មាន​ជូន​សាធារណៈ​ អំ​ពីមធ្យោបាយ​ការពារ​និង​ថែរក្សា​សុខភាព​ដើម្បី​កុំ​ឱ្យ​ឆាប់​កើត​ជំងឺ​វង្វេងវង្វាន់​ អាល់ហ្សៃមឺរ។ តើ​គេ​អាច​ការពារជំងឺ​នេះ​​ដោយ​វិធីណា​ខ្លះ ?

ដូច​ឈ្មោះ​ដែល​បាន​ហៅ ​រលាក​ស្រោម​ខួរក្បាល ជា​ជំងឺ​ដែល​វាយប្រហារ​លើ​ស្រោម​ខួរក្បាល និង​ខួរ​ឆ្អឹង​ ​យ៉ាង​លឿន​រហ័ស​ ហើយ​អាច​សម្លាប់​និង​ធ្វើ​ឱ្យ​អ្នក​ជំងឺជាពិសេស​ក្មេង​និង​កុមារ ​មាន​ពិការភាព​ជាប់​នឹង​ខ្លួន​អស់​មួយ​ជីវិត។ សំណាង​អាច​ជួយ​សង្គ្រោះ​អ្នក​ជំងឺ​រលាកស្រោម​ខួរក្បាល អាស្រ័យ​ទាំង​ស្រុង​ទៅលើ​ល្បឿន​នៃការ​ព្យាបាល​។ ដូច្នេះ​សួរ​ថា​តើមាន​អាការៈ​សញ្ញា​ដំបូងៗ ​សម្រាប់​សម្គាល់ដែរឬទេ ?

នៅលើ​ពិភពលោក​យើង​នេះ ជាង​៤០%​នៃ​ជំងឺ​មហារីក បង្ក​ឡើង​ដោយកត្តា​ហានិភ័យ​ដែល​គេ​បា​ន​ស្គាល់​តាំងពី​យូរ គឺ ​បារី និង​អាល់កុល។ នេះ​បើ​តាម​ការ​សិក្សា​ដ៏​ធំ​ទូលាយ​បំផុត​មួយ ចេញ​ផ្សាយ​ក្នុង​ទស្សនាវដ្តី​សុខភាព The Lancet កាលពី​ពាក់​កណ្តាល​ខែ​សីហា​ឆ្នាំ​២០២២។ តាម​រយៈ​ការ​សិក្សា​នេះ​ អ្នក​ស្រាវជ្រាវ ចង់​ជំរុញ​ឱ្យ​ពិភពលោក​បង្កើន​ការ​ការ​ពារ​ឱ្យ​បាន​ប្រសើរ​ឡើង។ តើ​ត្រូវការ​ពារ​ពី​ជំងឺ​មហារីក​យ៉ាង​ដូចម្តេ​ច​ទៅ ?

តាំងពី​ប៉ុន្មាន​សប្តាហ៍​កន្លង​មក​នេះ កូវីដ​១៩​ហាក់​ចាប់​កំរើក​ឡើង​វិញ នៅស្ទើរ​ទូទាំង​ពិភពលោក​។ ចំនួន​អ្នក​ឆ្លង​កូវីដ​១៩​ថ្មី​បាន​កើន​ឡើង​យ៉ាង​ខ្លាំង​នៅ​ប្រទេស​បារាំង រហូត​​ជំរុញ​ឱ្យ​អាជ្ញាធរ​សុខាភិបាលចេញ​​អនុសាសន៍ណែនាំ​​ឱ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ត្រលប់​មក​ពាក់​ម៉ាស​វិញ ក្នុង​ទីកន្លែង​បិទ​ជិត និង​ក្នុង​ពេល​ធ្វើ​ដំណើរ​តាម​មធ្យោបាយ​ដឹកជញ្ជូន​សាធារណៈ។ រលក​ចម្លង​ថ្មីនេះ​ ទំនង​ជា​បណ្តាល​មក​ពី​មេរោគ​កូវីដ​ អូមីក្រុង បំប្លែង​ខ្លួន​ថ្មីបន្ថែម​ទៀត​ ដែល​អ្នក​ជំនាញ​ឱ្យ​ឈ្មោះ​ថា​អូមីក្រុង​ BA4 និង​ BA5។

ប្រឈម​នឹង​​សន្ទុះ​ចម្លង​ថ្មី នៃ​មេរោគ​ដែល​កាន់​តែ​ងាយ​ឆ្លង តើ​អាជ្ញាធរ​សុខាភិបាល​បារាំង​ណែនាំ​យ៉ាងណា ? ​ត្រូវ​ចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ​បន្ថែម​មួយ​ដូស​ទៀត​ឬ​ទេ ?

នៅថ្ងៃទី ១៥ ឧសភា ២០២២ ក្រុមសមាគម​សិល្បៈ​វប្បធម៌​ខ្មែរ បាន​រៀប​ចំ​កម្មវិធី​សម្តែ​ង​របាំ​ខ្មែរ​ នៅ​មន្ទីរ​ពេទ្យ​ Centre Hospitalier Sud Francilien​ ជាយ​ទីក្រុង​ប៉ារីស ដើម្បី​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ក្រុមគ្រូពេទ្យ គិលានុបដ្ឋាក-គិលានុបដ្ឋាយិកា ដែលបាន​​បូជា​កម្លាំង​ចិត្ត​កម្លាំង​កាយបំរើការងារ​ក្នុង​​អំឡុង​ពេល​មាន​ជំងឺ​រាតត្បាតកូវីដ អស់​រយៈ​ពេល​ជាង​ពីរ​ឆ្នាំកន្លង​មក​នេះ​ផង និង​ដើម្បី​ផ្តល់​ភាព​រីក​រាយ​ដល់​អ្នក​ជំងឺ​​កំពុង​សម្រាក​ព្យាបាល​ក្នុង​មន្ទីរ​ពេទ្យ​ផង។ បាន​ស្តាប់​ភ្លេង ស្តាប់​ចម្រៀង​ បានមើល​ទស្សនីយភាព​របាំ​ ភាព​នឿយហត់​ និង​ការ​ឈឺ​ចុក​ចាប់​បាន​រសាត់​បាត់​មួយ​រយៈ ប៉ុន្តែ​បើ​បាន​បញ្ចេញ​កាយ​វិការ​ហាត់​រាំ​ដោយ​ផ្ទាល់​ទៀត​កាន់​តែ​ប្រសើរ​ ព្រោះបច្ចុប្បន្ន​នេះ​អ្នក​​ស្រាវជ្រាវ​វិទ្យាសាស្ត្រ​វេជ្ជសាស្ត្រ​​បាន​ចាត់ទុក​ការ​រាំ​ ជា​របៀប​ធ្វើ​សមាធិដោយ​ចលនា។ តើ​ការ​ធ្វើ​​សមាធិ ដោយ​ចលនា (​រាំ​) មាន​អត្ថប្រយោជន៍​យ៉ាងណា ?

វង្វេង​វង្វាន់ ជា​ជំងឺដ៏​គួរ​ឱ្យ​ភ័យ​ខ្លាច​មួយ​សម្រាប់​មនុស្ស​ចាស់ និង​កូន​ចៅ​ដែល​ជា​អ្នកទទួលបន្ទុក​មើល​ថែ​ឪពុកម្តាយ​ជរា។ កាលពី​ឆ្នាំ​ទៅ ភ្នាក់ងារ​សុខាភិបាល​អាមេរិក​ បាន​ចេញសេចក្តី​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​ប្រើ​ប្រាស់​ថ្នាំ​មួយ​មុខ​សម្រាប់ព្យាបាលជំងឺ​វង្វេងវង្វាន់Alzheimer នេះ ហើយ​កាលពី​ថ្មីៗ​នេះទៀត អ្នកស្រាវជ្រាវមួយ​ក្រុមបាន​អះអាង​ថាមានបញ្ហា​សុខភាព​ចំនួន​១០​ប្រភេទ​ ដែល​អាច​កើត​ឡើង​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​មុននឹងលេច​ជំងឺ​វង្វេងវង្វាន់។ នេះ​មានន័យ​ថា​គេកំពុងរក​ឃើញ​វិធានការ​ការពារ​ជំងឺវង្វេងវង្វាន់ឬ ?

​អ្នក​ជំងឺកូវីដ​១៩ បាន​ចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ​រួច និង​អ្នក​ជំងឺ​កូវីដ​១៩ មិន​បាន​ចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ​ មាន​អាការៈ​សញ្ញា​រោគ​មិន​ដូច​គ្នា​ទេ។ នេះ​បើ​តាម​ការ​សិក្សា​របស់​អង់គ្លេស ឈ្មោះ​ថា ZOE Covid ដែល​ទើប​ចេញ​ផ្សាយ​ក្នុង​ទំព័រ​ទស្សនាវដ្តី​វិទ្យាសាស្ត្រា​The Lancet។ តើ​រោគសញ្ញា​កូវីដ​ខុស​គ្នា​យ៉ាង​ណា​ រវាង​អ្នក​បាន​ចាក់ និង​មិន​បាន​ចាក់​វ៉ាក់សាំង ?

ទឹកនោម​ផ្អែម​ជា​ជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ ដែល​លេច​ឡើង​ នៅ​ពេល​សរីរាង្គ​លំពែង​លែង​អាច​ផលិត​ជាតិ​ស្ករ​អាំងស៊ុយលីន បាន​គ្រប់គ្រាន់ ឬ​នៅ​ពេលលំពែង​លែង​មាន​សមត្ថភាព​ប្រើប្រាស់​ជាតិ​ស្ករដែល​ខ្លួន​ជា​អ្នក​ផលិត​បាន​ត្រឹម​ត្រូវ។ ទៅ​តាម​កំរិត​នៃ​ការ​បាត់​បង់​សមត្ថភាព​របស់​លំពែង ​អ្នក​ជំងឺជួន​​ត្រូវ​តែប្រើ​ថ្នាំ​ ឬ​ជួន​ត្រូវ​ចាក់​អាំងស៊ុយលីន​បន្ថែម​។ ក្នុង​ករណី​ចាក់​អាំងស៊ុយលីន ទស្សនាវដ្តី​វេជ្ជសាស្ត្រ Prescrire បាន​ចេញ​ផ្សាយ​អត្ថបទ​មួយ​ រំលឹក​ថា ត្រូវ​តែ​ឧស្សាហ៍​ប្តូរ​ទីតាំង​ចាក់​អាំងស៊ុយលីន ទើប​ថ្នាំ​​មាន​ប្រសិទ្ធភាព។ ហេតុ​អ្វី បា​ន​ជា​ដូច្នេះ ?!

នៅ​ប្រទេស​បារាំង មាន​ប្រជាពលរដ្ឋ​ប្រមាណ២០​លាន​នាក់ មាន​បញ្ហា​សរសៃឈាម​វ៉ែន​រីកប៉ោង​។ នេះ​គឺមក​ពី ​ចរន្ត​ឈាម​ហូរ​មិនស្រួល ហើយ​បង្ក​ឱ្យ​មាន​ករណី​ដក់​ឈាម នៅតាម​សរសៃ​ឈាម​វ៉ែន ជាពិសេស​សរសៃឈាម​​នៅ​អវៈយវៈ​ក្រោម។ ការ​ដក់​ឈាម​អាចធ្វើ​ឱ្យ ​រីក​ប៉ោង​​ យារ សរសៃ​ឈាម ឬ​សរសៃ​ឈាមឡើង​ក្រាស់​ ឬ ប្តូរ​ទម្រង់ ឡើង​ក្រញ៉ាញ់ រហូត​អាច​មើល​ឃើញនៅ​លើ​ស្បែក​ ដោយ​ភ្នែក​ទទេ ជាពិសេស នៅ​ម្តុំ​ ​ជើង និង​ភ្លៅ។ តើ​អាការៈ​រីក​ប៉ោង​​សរសៃឈាម​នេះ អាច​ព្យាបាល​ជា​ទេ ? ហើយ​អាច​ការពារ​ និង​ធ្វើ​ឱ្យ​បាត់​ទៅ​វិញ​បាន​ទេ ?

កូវីដ​ជា​ជំងឺ​បង្ក​ឡើង​ដោយវីរុស ដែល​នឹង​អាច​ជា​ទៅ​វិញ​ក្នុង​រយៈ​ពេល​ពី​១ទៅ​៣សប្តាហ៍​។ ប៉ុន្តែ​អ្នក​ជំងឺ​កូវីដ​ខ្លះ មាន​សញ្ញា​រោគ​ និ​ងអាការៈរោគ​ ដល់​ទៅ​រាប់​ខែ​ឯណោះ។ ​អ្នក​បាន​ឆ្លង​ជំងឺ​កូវីដ​១៩ ប្រមាណ​២០%​មាន​បន្សល់​ទុក​នូវ​ទម្រង់​ជំងឺ​កូវីដ​រយៈ​ពេល​យូរ។ យូរ​រាប់​ខែ និង​ដល់​ឆ្នាំ​ផង។ លែង​មាន​មេរោគក្នុង​ខ្លួន និង​ខ្លះលែង​ទាំង​មាន​អង់ទីក័រ​កូវីដ​១៩​ទៀតទៅ​ហើយ​មែន ប៉ុន្តែ​អ្នក​ជំងឺ​​នៅ​តែ​បន្ត​មាន​រោគ​សញ្ញា​ កូវីដ មួយឬ ​ច្រើន ក្នុង​ខ្លួន​ទៀត។ ទម្រង់ជំងឺ​កូវីដ​បែប​នេះ គេ​ឱ្យ​ឈ្មោះ​ថា​កូវីដ​រ៉ាំរ៉ៃ ឬ​កូវីដ​រយៈ​ពេល​វែង។ តើ​ទម្រង់​ជំងឺ​បែប​នេះ មានអាការៈ​សញ្ញា​ដូច​ម្តេច ? មាន​​វិធី​ព្យាបាល និង​មាន​ដំណោះស្រាយ​​ទេ ? និ​ងផលវិបាក​យ៉ាងណា​ខ្លះ ?