Ingólfur Bjarni Sigfússon og Ingvar Haukur Guðmundsson eru í Úkraínu til að vinna umfjöllun fyrir Kveik sem verður sýnd á þriðjudaginn. Þeir eru búnir að fara víða en eru núna í Kænugarði. Bogi Ágústsson og Björn Þór Sigbjörnsson ræddu við Ingólf Bjarna í Heimsglugga þessa morguns.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson ræddu um Arne Treholt sem var dæmdur í 20 ára fangelsi fyrir njósnir 1985 en hann lést á sunnudaginn. Treholt var á laun í sambandi við sovésku leyniþjónustuna KGB og lét fulltrúa hennar upplýsingar í té og þáði fé fyrir. Hann neitaði þó alltaf að hann hefði upplýst um ríkisleyndarmál og ógnað öryggi Noregs. Þá ræddu þeir fjölmiðlafrelsi á Indlandi en forsætisráðherra landsins, Narendra Modi, hefur ekki mikið umburðarlyndi gagnvart fjölmiðlum sem gagnrýna hann. Skattalögreglunni var sigað á breska ríkisútvarpið BBC vegna heimildarmyndar sem indverska forsætisráðherranum er ekki að skapi. Modi hefur á undanförnum árum þrengt mjög að fjölmiðlum og Indland hefur fallið niður í 150. sæti á lista samtaka blaðamanna án landamæra yfir fjölmiðlafrelsi.

Þá ræddu Björn Þór og Bogi um Nicolu Sturgeon, sem tilkynnti óvænt í gær að hún ætlaði að hætta sem fyrsti ráðherra Skotlands og leiðtogi Skoska þjóðarflokksins, SNP. Allir eru sammála um að sjónarsviptir verði að henni og að andstæðingar hennar fagni brotthvarfi hennar því hún hefur verið öflugur leiðtogi, mælsk, rökföst og með mestu skörungum í stjórnmálabaráttunni á Bretlandi.

Kosningar verða í Tyrklandi í maí og jarðskjálftarnir skelfilegu og afleiðingar þeirra kunna að hafa áhrif. Stjórnarandstaðan hefur gagnrýnt yfirvöld fyrir að bregðast seint við en sjálfur segir Erdogan forseti að allt hafi verið gert sem var mögulegt og í heimsókn á jarðskjálftasvæðunum í gær sagði hann að yfirvöld hefðu fullkomna stjórn á ástandinu. Engu að síður er fólk á hamfarasvæðunum yfirvöldum reitt fyrir slæleg viðbrögð.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson ræddu þetta i Heimsglugganum á Morgunvaktinni á Rás 1. Þeir voru einnig á sagnfræðilegum nótum, ræddu listsköpun Neandertalsmanna, fjölluðu um ,,stríð" Dana og Spánverja sem danska þjóðminjasafnið rifjaði upp þegar þjóðirnar mættust í HM í handbolta. Það ,,stríð" stóð í 172 ár, friður var ekki saminn fyrr en 1981. Þeir ræddu einnig um Maríu Stúart Skotadrottningu, Mary Queen of Scots, sem var hálshöggvin 1587 - fyrir 436 árum. Í gær, 8. febrúar, var tilkynnt að tekist hefði að ráða dulmál á 57 bréfum sem hún skrifaði í tveggja áratuga fangavist sinni. Sagnfræðingar lýsa þessu sem miklum tíðindum, í bréfunum kvartar María yfir einangrun sinni og lýsir áhyggjum af velferð Jakobs sonar síns. Hann varð Jakob 6. Skotakonungur og eftir dauða Elísabetar fyrstu Englandsdrottningar varð hann jafnframt Jakob fyrsti, konungur Englands.

Spjallið endaði á undurfögru lagi Fairport Convention um Maríu Skotadrottningu. Lagið heitir Fotheringhay eftir kastalanum þar sem María var fangelsuð og tekin af lífi.

Björn Þór Sigbjörnsson og Gígja Hólmgeirsdóttir ræddu við Boga Ágústsson um aukna bjartsýni um lausn á deilu um framkvæmd Brexit-samningsins á Norður-Írlandi og við heyrðum í Michelle O'Neill, leiðtoga Sinn Fein, sem er stærsti flokkur lýðveldissinna. Sinn Fein vann kosningasigur í fyrra og ætti O'Neill að vera fyrsti ráðherra en sambandssinnar í DUP-flokknum neita að taka þátt í stjórn Norður-Írlands vegna óánægju með Brexit-samninginn.

Þá ræddu þau um rannsóknir tveggja skoskra sagnfræðinga sem draga mjög í efa þá kenningu sem lengst af hefur verið ríkjandi að rottur hafi breitt út svarta dauða í Evrópu á 14. öld. Það hefur verið algeng skoðun að flær á rottum hafi borið pestina, en skosku sagnfræðingarnir eru ekki þeirrar skoðunar. Svarti dauði gekk á Íslandi hálfri öld síðar og talið er að allt að helmingur þjóðarinnar hafi látist í þeim faraldri. Margt bendir til þess að engar rottur hafi verið á Íslandi og þær því ekki getað breitt farsóttina út hér á landi.

Fréttaskýrendur telja margir að ákveðin skil hafi orðið í stuðningi vestrænna ríkja við Úkraínu þegar ákveðið var að Úkraínumenn fengju fullkomna nútímaskriðdreka. Bretar riðu á vaðið er þeir tilkynntu að Úkraínumenn fengju Challenger 2-skriðdreka og svo ætla Bandaríkjamenn og Þjóðverjar að láta Úkraínu í té Abrams- og Leopard 2-skriðdreka. Úkraínumenn hafa beðið um 300 skriðdreka en óvíst er hversu marga þeir fá.

Í síðari hluta Heimsgluggans var fjallað um bresk stjórnmál. Rishi Sunak, forsætisráðherra Bretlands, lýsti því yfir þegar hann tók við völdum að spilling yrði ekki liðin og að í stjórnartíð hans skyldi ríkja heiðarleiki og gagnsæi. Hann gaf í skyn að sú óstjórn og rugl sem einkenndi síðustu mánuði Borisar Johnsons í embætti og allan stjórnartíma Liz Truss væri liðin tíð. Á undanförnum vikum hafa hins vegar komið upp mál sem hafa valdið honum og stjórn hans verulegum vandræðum. Ekki að breska stjórnin hafi ekki nóg á sinni könnu fyrir, þar sem hún tekst á við dýrtíð og versnandi efnahag og krísu í heilbrigðismálum.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson fjölluðu um erlend málefni að venju á fimmtudagsmorgni í Heimsglugganum. Fyrst ræddu þeir óvænta tilkynningu Jacindu Ardern um að hún ætlaði að láta af embætti forsætisráðherra Nýja-Sjálands.

Þá ræddu þeir fund sem verður á morgun í Þýskalandi meðal fulltrúa þeirra ríkja sem hafa sent vopn eða aðstoð til Úkraínu. Búist er við að tilkynnt verði að Úkraínumenn fái þungavopn eins og fullkomna skriðdreka frá vestrænum ríkjum.

Björn Þór og Bogi ræddu einnig deilu sem komin er upp á milli stjórnanna í Lundúnum og Edinborg eftir að breska stjórnin tilkynnti að skosk lög um kynrænt sjálfræði fengju ekki staðfestingu konungs. Breska stjórnin segir lögin ganga í berhögg við bresk jafnréttislög, skoska stjórnin segir það fyrirslátt og að Lundúnastjórnin sé að efna til ?menningarstríðs?. Skoska stjórnin bendir á að Lundúnastjórnin hafi haft ótal tækifæri til að koma á framfæri athugasemdum þegar málið var til meðferðar í skoska þinginu, leitað hafi verið eftir umsögnum mjög margra en ekkert heyrst frá Westminster fyrr en nú.

Í lokin var rætt um mögulegan titil væntanlegrar minningarbókar Borisar Johnsons um forsætisráðherratíð hans. Blaðamaðurinn Henri Mance á Financial Times bað um tillögur í tísti og þúsundir hafa brugðist við og flestar tillögurnar hæðast að Johnson fyrir lygar og óheiðarleika.

Magnús Þorkell Bernharðsson, prófessor í sögu Mið-Austurlanda við Williams-háskóla í Bandaríkjunum, var gestur Morgunvaktarinnar í stað hefðbundins Heimsglugga á fimmtudegi. Magnús er svartsýnn á breytingar í Íran. Víðtæk mótmæli hafa verið í landinu frá því um miðjan september í fyrra. Kveikja þeirra var dauði ungrar konu, Mahsa Amini, í haldi siðgæðislögreglu landsins. Hún var handtekin fyrir meint brot á reglum um höfuðslæðu; fyrir að hafa ekki hulið hár sitt nægilega vel. Talið er að Amini hafi verið barin til bana í haldi lögreglunnar.

Magnús segir engin merki um að klerkastjórnin ætli að slaka á harðstjórn sinni, þvert á móti færist harðneskjan í vöxt og mótmælendur hafi verið teknir af lífi opinberlega. Litlar vonir séu um breytingar.

Hlaðvarp Heimsgluggans er tvöfalt að þessu sinni, í fyrri hlutanum er viðtal sem Þórunn Elísabet Bogadóttir átti við Albert Jónsson og Boga Ágústsson um stöðuna í Úkraínu eftir innrás Rússa í febrúar. Fyrirætlun Pútíns Rússlandsforseta um að sigrast snarlega á her Úkraínu og skipta um stjórn í Kænugarði fóru algerlega út um þúfur, Úkraínumenn hafa varist af mikill hörku og nú virðist að mestu um kyrrstöðuhernað að ræða og að hvorki Rússar né Úkraínumenn hafi bolmagn til að sigrast á andstæðingnum.

Síðari hluti Heimsgluggans var hefðbundnari og þar fór Bogi yfir ýmis mál sem voru efst á baugi í erlendum fréttum á árinu 2022.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson ræddu nýja stórn í Færeyjum og heimsókn Volodymyrs Zelenskys forseta Úkraínu til Bandaríkjanna. Þá ræddu þeir bágborið efnahagsástand í Argentínu, þar hafa landsmenn glímt við versnandi lífskjör, vaxandi fátækt og 100 prósent verðbólgu. Argentínumenn vona margir að heimsmeistaratitillinn í knattspyrnu efli þjóðinni dáð. Þá var viðhaldið þeirri venju að leika Fairytale of New York í síðasta þætti fyrir jólahátíðina. Þetta lag ensk-írsku hljómsveitarinnar The Pogues og Kirsty MacColl fjallar um brostnar vonir og ást sem snúist hefur upp í andhverfu sína. MacColl og Shane MacGowan fara á kostum í túlkun sinni í laginu sem seint verður kallað hefðbundið jólalag.

Björn Þór Sigbjörnsson, Þórunn Elísabet Bogadóttir og Bogi Ágústsson ræddu nýja stjórn í Danmörku, stjórnarmyndunartilraunir í Færeyjum viku eftir kosningar þar, kjarnasamruna og að framleiðslu Boeing 747 Júmbó-flugvéla hefur verið hætt.