Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir ræddu erlend málefni í Heimsglugganum við Boga Ágústsson. Umræðuefni dagsins voru deilur um viðauka við Brexit-samning um Norður-Írland, tilraunir skosku stjórnarinnar til að efna til nýrrar þjóðaratkvæðagreiðslu um Skotland og friðarsamningar Dana og Grænlendinga við Kanadamenn um Hans-eyju, sem liggur milli Grænlands og Kanada.

Breska stjórnin kynnti á mánudaginn frumvarp um einhliða breytingar á Norður-Írlandsákvæði útgöngusamnings Breta úr Evrópusambandinu. Ráðamenn ESB segja ákvæði frumvarpsins brot á samningnum og þar með alþjóðalögum. Sambandið hefur því ákveðið að draga Breta fyrir dóm.

Nicola Sturgeon, fyrsti ráðherra Skotlands, hefur hrundið af stað nýrri tilraun til að efna til annarrar þjóðaratkvæðagreiðslu um sjálfstæði Skotlands. Skotar samþykktu með 55-45 atkvæðum árið 2014 að vera áfram hluti af Stóra-Bretlandi, United Kingdom. Verulegur meirihluti Skota var andvígur Brexit og Skoski þjóðarflokkurinn, SNP, segir að með útgöngunni úr ESB hafi forsendur breyst og því sé réttlætanlegt að kjósa að nýju um sjálfstæði. Ian Blackford, leiðtogi SNP í breska þinginu, tók þetta mál upp í gær og sagði: ?Ef þið horfið á lönd eins og Ísland, Írland, Noreg og Danmörku sjáið þið að þau standa sig mun betur en Bretland, þar er meiri jöfnuður, minni fátækt, meiri framleiðni, félagsleg tækifæri, meiri fjárfesting. Listinn er miklu lengri, það er óyggjandi að Bretland heldur aftur af Skotlandi, þessi lönd geta í krafti sjálfstæðis búið til ríkari, jafnari og grænni samfélög, af hverju mega Skotar það ekki líka??

Í vikunni var skrifað undir samning á milli Kanada og Dana og Grænlendinga um landamæri en áratugadeilur höfðu verið um hvar þau eiga að liggja um Hans-eyju, sem heitir Tartupaluk á máli ínúíta. Eyjan er óbyggð og óbyggileg, aðeins 1,2 ferkílómetrar að flatarmáli. Deilurnar, sem sumir nefndu kumpánlegt stríð, höfðu staðið áratugum saman, eins og segir í frétt sem Ævar Örn Jósepsson skrifaði á vef RÚV: ?Það byrjaði þegar þáverandi Grænlandsmálaráðherra Dana gaf fyrirmæli um að reisa danska fánann á eyjunni árið 1984, ellefu árum eftir að deila ríkjanna hófst og ?bardagarnir? sem fylgdu voru alltaf eins: Kanadískir dátar stigu á land, fjarlægðu danska fánann, reistu þann kanadíska í staðinn og skildu eftir flösku af kanadísku viskíi. Nokkru síðar stigu danskir dátar á land, fjarlægðu kanadíska fánann, reistu þann danska, og skildu eftir flösku af dönsku ákavíti. Og svo koll af kolli.?

Breski leyniþjónustumaðurinn Christopher Steele spáir því að Vladimít Pútín Rússlandsforseti verði ekki við völd eftir þrjá til sex mánuði. Þetta var meðal efnis er Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson ræddu í Heimsglugganum í morgun. Þeir fjölluðu einnig um bresk og sænsk stjórnmál eftir að vantrauststillögur voru felldar. Þá voru vandræði SAS flugfélagsins til umræðu en sænska stjórnin hefur ákveðið að verja ekki meira fé til að styrkja félagið, sem stendur afar höllum fæti.

Björn Þór Sigbjörnsson og Þórunn Elísabet Bogadóttir ræddu í Heimsglugganum við Boga Ágústsson um niðurstöður þjóðaratkvæðagreiðslunnar í Danmörku þar sem tveir þriðju hlutar kjósenda samþykktu að Danir tækju þátt í varnarsamstarfi Evrópusambandsins. Þá ræddu þau einnig hátíðahöld í Bretlandi í tilefni þess að 70 ár eru frá því að Elísabet II varð drottning. Hátíðahöldin byrja í dag og standa alla helgina með hersýningum, útihátíðum um allt land og götuskemmtunum. Það er löng helgi í Bretlandi og skólafrí og þess vegna eru margir á faraldsfæti en hafa lent í miklum erfiðleikum. Miklar tafir og ringulreið er á mörgum flugvöllum. Svo virðist sem flugfélög og flugvellir víða í Evrópu hafi á engan hátt verið nægilega vel undirbúin fyrir fjölgun farþega og margar hryllingssögur sagðar. Helstu vandræðin eru skortur á starfsfólki til dæmis við öryggisleit. Fjölda var sagt upp í faraldrinum, margir hafa fundið sér betur launuð störf og það tekur talsverðan tíma að þjálfa og kanna bakgrunn nýrra starfsmanna.

Þá ræddu þau um vandræði skandínavíska flugfélagsins SAS, sem er enn rekið með miklu tapi. Stjórnendur róa lífróður en margir efast um að félagið geti lifað af.

Björn Þór Sigbjörnsson og Bogi Ágústsson ræddu loftmengun, verðbólgu og skort á grænlenskumælandi fréttamönnum í Heimsglugga dagsins. Ný skýrsla the Lancet Commision bendir til þess að sjötta hvert dauðsfall í heiminum árið 2019 hafi verið vegna mengunar, langmest loftmengunar. Ástandið er verst í fátækari ríkjum heims en í ríkasta hlutanum er unnið að grænni orkuöflun. Í gær var undirritað í Esbjerg samkomulag um gríðarstóran vindmyllugarð í Norðursjónum. Þýskaland, Holland, Belgía, Danmörk og Evrópusambandið, sameinast um þessa framkvæmd og ætlunin er að þar verði helmingurinn af vindmyllurafmagni ESB á hafi framleiddur. Þetta er liður í því að lönd ESB verði kolefnishlutlaus árið 2050.

Þá ræddu þeir um vandræði grænlenska ríkisútvarpsins, KNR, sem á í erfiðleikum með að ráða grænlenskumælandi fréttamenn. KNR hefur þurft að draga úr þjónustu vegna þessa. Ástæðan er að fyrirtæki og stjórnvöld greiða hærri laun en KNR. Við hlýddum að lokum á grænlensku hljómsveitina Nanook flytja lagið Ingerlaliinnaleqaagut. Nanook er skipuð þeim bræðrum Christian og Frederik Elsner auk þriggja annarra en bræðurnir eru leiðtogar hljómsveitarinnar, lagahöfundar, söngvarar og gítarleikarar. Nanook þýðir ísbjarnarguðinn og vísar í gamlar sögur úr inúítatrú enda eru Nanook bræður bæði með vísanir í grænlenskar hefðir og virðingu fyrir náttúrunni.

Sigríður Halldórsdóttir og Þórunn Elísabet Bogadóttir ræddu yfirlýsingu forseta og forsætisráðherra Finnlands að þau styddu að Finnland gengi í NATO við Boga Ágústsson í Heimsglugga vikunnar. Þau ræddu afstöðu Finna og Svía til NATO-aðildar en fréttaskýrendur telja nánast fullvíst að báðar þjóðir sæki formlega um aðild á næstu dögum.

Fréttakona Al Jazeera, Shireen Abu Akleh, var vegin í gærmorgun þegar hún var skotin í höfuðið í flóttamannabúðum í Jenin á Vesturbakkanum. Hún var þar að fylgjast með er ísraelskir hermenn réðust inn í búðirnar til að handtaka liðsmann Hamas-samtakanna. Abu Akleh var með hjálm og klædd í skothelt vesti sem var greinilega merkt PRESS er hún var skotin í höfuðið og lést samstundis. Talsmenn Al Jazeera og palestínsk stjórnvöld segja að ísraelsk leyniskytta hafi vísvitandi skotið Abu Akleh til bana, hún hafi verið myrt. Ísraelsk yfirvöld neita því og segja að Abu Akleh hafi líklega orðið fyrir skoti frá vopnuðum Palestínumönnum sem skutu á ísraelsku hermennina. Abu Akleh var mjög vel þekkt í heimshlutanum og naut mikillar virðingar og víg hennar hefur vakið mikinn óhug.

Kosið er til þings Norður-Íra í dag og í fyrsta sinn í meir en aldargamalli sögu landshlutans eru möguleikar á því að lýðveldissinnar, sem vilja sameinast Írska lýðveldinu, verði stærsti flokkur á þingi. Hingað til hafa þeir flokkar sem vilja viðhalda sambandinu við Bretland verið í meirihluta á norður-írska þinginu. Sinn Fein, stærsta flokki lýðveldissinna, er spáð góðu gengi. Flokkurinn hefur þó ekki lagt neina sérstaka áherslu á stöðu Norður-Írlands, kosningabaráttan hefur meira fjallað um daglegt líf, slæmt heilbrigðiskerfi og verðbólgu. Sambandssinnar í Lýðræðislega sambandsflokknum, DUP, hafa lagt mesta áherslu á að losna verði við svokallaða Norður-Írlandsbók í Brexit-samningnum. Í henni er gert ráð fyrir að Norður-Írland verði hluti innri markaðar Evrópusambandsins en jafnframt hluti breska ríkisins, United Kingdom.

Forsætisráðherrar Norðurlanda hittust í Kaupmannahöfn þar sem þeir áttu sameiginlegan fund með Narenda Modi, forsætisráðherra Indlands. Blaðamannafundur þeirra snerist þó mest um mögulega inngöngu Finna og Svía í NATO. Forsætisráðherrar NATO-ríkjanna Danmerkur, Íslands og Noregs lofuðu að styðja hraða afgreiðslu ákveði Finnar og Svíar að sækja um aðild.

Björn Þór Sigbjörnsson og Sigríður Halldórsdóttir ræddu við Boga Ágústsson í Heimsglugganum um stríðið í Úkraínu. Þau ræddu einnig mögulega aðild Finna og Svía að NATO en flestir fréttaskýrendur telja líklegt að þjóðirnar sækist eftir inngöngu í bandalagið á næstu vikum. Þá heyrðum við viðtal Boga við Rasmus Gjedssø Bertelsen. Rasmus er prófessor og alþjóðastjórnmálafræðingur og hann telur að aðild Finna og Svía að Atlantshafsbandalaginu gæti aukið spennu og vígbúnaðarkapphlaup við Eystrasaltið. Æskilegt væri að Rússum fyndist sér ekki ógnað. Bertelsen minnir á að Danir og Norðmenn hafi lýst yfir er löndin voru meðal stofnaðila NATO að hvorki erlendur her né kjarnorkuvopn yrðu í löndunum. Slík yfirlýsing væri óraunhæf nú vegna ástandsins í alþjóðamálum.

Fjórum vikum eftir innrás Rússa í Úkraínu virðist sem pattstaða sé í stríðinu og sókn Rússa hafi verið stöðvuð. Björn Þór Sigbjörnsson og Sigríður Halldórsdóttir ræddu stríðið í Úkraínu við Boga Ágústsson í Heimsglugganum. Þau ræddu einnig áhrif stríðsins á utanríkis- og varnarmálastefnu Finna og Svía. Bæði ríkin hafa staðið utan hernaðarbandalaga og hlutleysi verið mikilvægur þáttur í stefnu þeirra en eftir innrás Rússa hefur afstaða almennings í báðum ríkjunum breyst mikið og vill meirihluti ganga í Atlantshafsbandalagið.

Danir eru meðal þeirra NATO-þjóða sem hafa ákveðið að auka mjög útgjöld til varnarmála og boða til þjóðaratkvæðagreiðslu þann 1. júní um hvort Danir verði áfram utan sameiginlegrar stefnu Evrópusambandsins í varnarmálum. Sú undanþága felur í sér meðal annars að Danir taka ekki þátt í sameiginlegum hernaðaraðgerðum eða varnaráætlunum sambandsins á nokkurn hátt - en að standa utan þýðir líka að þeir eru ekki með í ákvarðanatöku og hafa engin áhrif. Framlög til varnarmála verða aukin um 18 milljarða danskra króna og eiga að verða orðin tvö prósent af vergri landsframleiðslu árið 2033.

Stærstu flokkar Danmerkur náðu samkomulagi um þetta í síðustu viku; Jafnaðarmenn, Venstre, Radikale Venstre, Íhaldsflokkurinn og Sósíalíski þjóðarflokkinn. Þetta gekk svo hratt fyrir sig að ekki virðist sem tími hafi verið til að ráðgast við hin löndin í danska ríkissambandinu, Færeyjar og Grænland. Aukinn varnarviðbúnaður verður þó án nokkurs efa að miklu leyti á Norður-Atlantshafinu. Þetta vakti gremju, ekki síst á Grænlandi.

Þetta var meginumræðuefni Heimsgluggans þar sem Guðrún Hálfdánardóttir og Sigríður Halldórsdóttir ræddu erlend málefni við Boga Ágústsson. Þau ræddu líka kosningar sem verða í Ungverjalandi og Serbíu 3. apríl en þar er útlit fyrir að engar breytingar verði, Viktor Orbán og Aleksandar Vucic verði áfram leiðtogar Ungverjalands og Serbíu.

Þriðju vikuna í röð var innrás Rússa í Úkraínu aðalumræðuefnið í Heimsglugganum. Guðrún Hálfdánardóttir og Sigríður Halldórsdóttir ræddu við Boga Ágústsson um stöðuna í styrjöldinni í Úkraínu, fólskulega árás Rússa á barnasjúkrahús í borginni Mariupol og önnur óhæfuverk innrásarliðsins. Á þriðju milljón Úkraínumanna hefur flúið land og öll lönd Evrópusambandsins hafa opnað landamæri sín. Hlutfallslega eru flestir flóttamenn frá Úkraínu í Moldóvu, sem er eitt fátækasta ríki Evrópu. Bretar skera sig úr hópi Vestur-Evrópu ríkja því þeir krefjast vegabréfsáritunar. Það hefur verið harðlega gagnrýnt af stjórnarandstöðu sem og mörgum þingmönnum Íhaldsflokksins.

Samstaða vestrænna ríkja gegn Rússum er mikil og eru þeir beittir afar hörðum efnahagslegum refsiaðgerðum.