Í þætti dagsins heyrum við um nýja japanska sjónvarpsþætti sem byggja á þekktri manga-myndasögu og vísa í klassískt ævintýri Lewis Carroll. Katrín Guðmundsdóttir rýnir í Alice in Borderland. Við hringjum til Beirut höfuðborgar Líbanon og fræðumst um stöðuna í listalífi þessarar annáluðu menningarborgar eftir að stór sprenging lagði stóran hluta hennar í rúst á síðasta ári. Hvernig hljómar Reykjavík? Julius Rothlander tónlistarmaður rannsakar hljóðmenningu heimaborgar sinnar, kirkjuklukkur, nagladekk og syngjandi stillansar koma meðal annars við sögu. Og við fræðumst um feminíska kvikmyndahátíð sem verður haldin í annað sinn í reykjavík um helgina. María Lea Ævarsdóttir, hátíðarstýra, heimsækir Lestina hér á eftir, en við ætlum að byrja á hljóðunum í borginni. Julius Rothlander tekur nú við.

Hamraborgin er orðin albleik að innan, eða í það minnsta eitt rými hennar, sýningarsalur Midpunkt. Þar hefur listakonan Gígja Jónsdóttir komið sér fyrir með myndbandsverk sem sýnir þrjár kynslóðir kvenna innan fjölskyldu hennar koma saman til að lita hárið á henni bleikt. Við heyrum söguna af eitruðu ástar-hatur-sambandi sem hefur verið mikið á milli varanna á fólki undanfarnar vikur, sambandi Donalds Trump og samfélagsmiðilsins Twitter. Undir lok þáttar flytur Halldór Armand Ásgeirsson okkur svo pistil þar sem hann veltir fyrir sér ástandinu í Bandaríkjunum um þessar mundir, aþenski stjórnspekingurinn Sólon og búsáhaldabyltingin koma meðal annars við sögu.

Caliphate var eitt stærsta og verðlaunaðasta rannsóknarblaðamennskuhlaðvarp undanfarinna ára. Þar sökkti stjörnublaðakona New York Times, Rukmini Callimachi, sér ofan í sögu og starf Íslamska ríkisins, Isis, en hryggjarstykki þáttanna var opinskátt viðtal við ungan kanadískan mann sem hafði tekið þátt í starfi hryðjuverkasamtakanna. Viðtalið veitti ótrúlega innsýn í starf Isis og hugsunarhátt meðlima. Ótrúlega já, því nú er komið í ljós að frásögnin var að öllum líkindum uppspuni frá rótum. New York Times hefur beðist afsökunar, skilað verðlaunum og Callimachi færð til í starfi. Við ræðum Kalífat-skandalinn við Gunnar Hrafn Jónsson, fyrrum fréttamann sem hefur sjálfur átt í samskiptum við raunverulega meðlimi Ísis. Svo ætlum við að hika örlítið. Doka smá við og velta fyrir okkur orðunum og hljóðunum sem við notum til að fylla upp í setningar, eða þannig, sko, þú veist, skiluru. Næstu mánudaga munum við fá pistla frá Guðlaugu Svölu Steinunnar Kristjánsdóttur. Einhverfa verður leiðarstef pistlanna og í þeim fyrsta mun hún ræða um samfélag einhverfra og breytingar í umræðum um einhverfu.

Við pælum í tveimur nýjum bíómyndum sem fjalla um djass og blústónlist og ólíkan hátt. Kristjana Stefánsdóttir, söngkona, kemur og spjallar um spunalist og bláar nótur, Pixar-myndina Soul og Ma Rainey's Black Bottom. Í gær áttu sér stað söguleg mótmæli þar sem æstur múgur ruddi sér leið inn í þinghúsið í Washington með blóðugum afleiðingum. Múgurinn samanstóð af stuðningsmönnum Donalds Trump Bandaríkjaforseta sem sumir mættu vissulega vígbúnir en samt eru svo margar fréttamyndir af atburðinum eitthvað svo... asnalegar. Við skoðum klæðaburð og merkjasendingar uppreisnarmannanna í Washington, og þá sérstaklega Q-Anon shamanin Justin Angeli. Á gamlársdag var tilkynnt að rappskúrkurinn MF DOOM væri allur, en hann ku hafa andast 31. október aðeins 49 ára að aldri. MF DOOM hafði um langa hríð verið einn virtasti neðanjarðarrappari samtímans en margt í sögu hans er sveipað dulúð, þar með talið dauðdaginn. Davíð Roach Gunnarsson segir okkur frá lygilegum ferli rapparans og hvað gerir rímur hans svo góðar.

Júlía Margrét Einarsdóttir rýnir í sjónvarpsþættina Bridgerton, nýtt pólitískt kórrétt búningadrama frá Netflix, um ástir og örlög fína og fjölbreytta fólksins í London á 19. öldinni. Framleiðandinn, handritshöfundurinn og leikstjórinn Ryan Murphy er stundum kallaður valdamesti maður Hollywood. Hann vantar bara óskarsverðlaun upp á að EGOT-a, býr að ótakmörkuðu fjármagni til að glæða sínar villtustu fantasíur lífi, framleiðir ógrynni af efni og jafnvel skærustu stjörnur kvikmyndaheimsins hoppa á tækifærið til að vinna með honum. En hvernig getur efnið hans þá verið svona rosalega lélegt? Og við rýnum í lista helstu tónlistarfjölmiðla yfir bestu dægurtónlistina árið 2020, kynþáttapólitík og sumarbústaðablús koma meðal annars við sögu.

Þessa dagana eru eflaust margir sem eru að fjárfesta í almanaki eða dagbók fyrir árið sem er að hefjast, 2021. Í Lestinni í dag kynnum við okkur sögu dagbókarinnar hér á landi með Davíð Ólafssyni, sagnfræðingi. Við ræðum meðal annars hvernig þessi nýja tækni hafði áhrif á hugsun Íslendinga um tímann. Margir hafa mikla unun af því að ræða og rífast um fótbolta. Undanfarið hefur þó minna verið rætt um boltafimi og meira um orðfæri þegar kemur að úrúgvæska leikmanninum Edinson Cavani sem hlaut þriggja leikja bann fyrir að nota orðið “Negrito“ á instagram. Við veltum fyrir okkur menningarsamhengi tungumála og fáum Tómas Þór Þórðarson íþróttafréttamann til að segja okkur söguna af Cavani, sem á sér reyndar óvenju nærtækt fordæmi. Þórður Ingi Jónsson sökkvir sér ofan í sögu raftónlistarinnar og kynnir sér kvenkyns frumkvöðla hennar, en að undanförnu hefur víða átt sér stað feminísk endurskoðun á tónlistarsögunni. Hann kynnir sér heimildarmynd um málið, Sisters with transistors,

Eggert Gunnarsson hefur verið búsettur á Papúa Nýju Gíneu undanfarin fimm ár, stýrt þarlendri sjónvarpsstöð og gert heimildarmyndir. En nú er hann kominn aftur til Íslands með sína fyrstu bók í farteskinu, vísindaskáldsögu um áhrif loftslagsbreytinga á jörðina, viðfangsefni sem er mikið í umræðunni hér á vesturlöndum en fólk finnur ekki síður fyrir á kyrrhafseyjunni Gíneu. Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir flytur okkur pistil í Lestinni á mánudegi. Að þessu sinni rifjar hún upp eigin æsku, fjallar um ný lög um kynrænt sjálfræði og svarar spurningum sem brenna á vörum margra sem ekki þekkja til kynleiðréttingarferlisins. Og við kynnum okkur óhefðbundna nýársræðu sem til kom eftir að metoo bylgjan skall loksins af fullum þunga á Danmörku, þremur árum eftir að hún fyrst skók heimsbyggðina.

Síðasti þáttur ársins og að því tilefni ætlum við að fara yfir menningarárið. Við buðum öllum pistlahöfundum haustsins Í lestinni að taka þátt í ársuppgjöri þáttarins og 10 þeirra brugðust við kallinu. Við báðum þau að gera þrennt, segja frá eftirminnilegasta listaverki eða menningarafurð ársins, segja hvað þeim fannst hafa verið markverðast í menningarlífinu í ár og hvað hafi einkennt menningarumræðuna á Íslandi.

Bandarísk áhrif hafa verið alltumlykjandi í menningunni að minnsta kosti frá miðri síðustu öld, meðfram því sem Bandaríska heimsveldið varð það valdamesta á stórnmálasviðinu.Í hnattvæddum heimi hafa áhrif auðvitað runnið fram og aftur milli landa og menningarheima, engu að síður hefur verið erfitt fyrir menningarefni á öðrum tungumálum en ensku að ná útbreiðslu og vinsældum. Þetta gæti þó verið að breytast, að minnsta kosti gætu nokkur dæmi frá þessu ári gefið það til kynna. Þetta er í fyrsta skipti sem besta myndin á óskarsverðlaununum er á öðru máli en ensku, spænskumælandi og kóreiskumælandi popptónlist ratar inn á topp vinsældalista víða um heim og svo eru það auðvitað aukin áhrif Kína. Við ræðum þverrandi menningarvald Bandaríkjanna í þætti dagsins við Guðbjörgu Ríkey Thoroddsen, alþjóðastjórnmálafræðing, Val Gunnarsson, sagnfræðing og rithöfund, Huldu Hólmkelsdóttur, stjórnmálafræðing og K-pop sérfræðing og Sigtrygg Baldursson, tónlistarmann og framkvæmdastjóra Útón, útflutningsskrifstofu íslenskrar tónlistar.

Fyrst kom Folklore og svo Evermore. Taylor Swift hefur, eins og við hin, eytt lunganu úr árinu í inniveru en á meðan að við hin horfðum á Heima með Helga og bökuðum súrdeigsbrauð vann hún hörðum höndum að tvöfaldri plötuútgáfu. Við rýnum í seinni plötuna, Evermore, sem leit dagsins ljós nú fyrir helgi en á henni reynir Swift á nýja vöðva og kroppar í gömul sár. Á undanförnum árum hefur klámsíðan Pornhub unnið markvisst í því að troða sér inn í meginstrauminn. Hún er orðin langþekktasta klámsíða internetsins og mögulega ein mest sótta vefsíða heims. En nú er þessi risi í netklámi í vanda eftir að New York Times dró fram hvernig barnaklám og myndefni af raunverulegu kynferðisofbeldi mætti finna á síðunni. Við kynnum okkur málið. Gunnar Theodór Eggertsson rýnir í tvær nýar kvikmyndir, ofurhetjumyndina Wonder Woman 84 og svarthvítu Netflix-myndina Mank, sem fjallar um handritshöfundinn Herman Mankiewicz og samstarf hans við Orson Welles. Donald Trump forseti Bandaríkjanna hefur fyrirskipað aftökur á fimm föngum og vill að þær fari fram áður en Joe Biden tekur við stjórnartaumum í landinu. Við ræðum við íslenska konu sem var viðstödd slíkan viðburð.