Spegillinn 21.apríl 2020

Umsjón: Arnar Páll Hauksson og Kristján Sigurjónsson

Tæknimaður: Mark Eldred

Átta til tíu þúsund lítil og meðalstór fyrirtæki geta fengið allt að 6 milljóna króna lán á lágum vöxtum, lítil fyrirtæki, sem gert var að loka í sóttvarnaraðgerðum, fá að allt tveggja komma fjögurra milljóna króna styrk og hugað verður að geðheilbrigði, tómstundum og íþróttum barna og verndun viðkvæmra hópa í aðgerðum ríkisstjórnarinnar sem kynntar voru í dag. Um 60 milljarðar króna fara í aðgerðirnar.

Heilbrigðisstarfsmenn sem starfa í framlínunni vegna COVID-19 fá sérstaka umbun. Hún gæti í heild numið einum milljarði og náð til á þriðja þúsund starfsmanna.

Efling hefur ákveðið að boða til atkvæðagreiðslu um verkfall sem á að hefjast 5. maí. Það næði meðal annars til félagsmann sem starfa hjá sveitarfélögunum Kópavogi, Mosfellsbæ og Seltjarnarnesi.

Kórónuveirutilfellum fjölgar svo hratt í Mexíkó að viðbúnaðarstig hefur verið hækkað. Forseti landsins er sakaður um að hafa brugðist seint og illa við farsóttinni.

Lögreglan hefur til rannsóknar þrjú meint brot á samkomubanni. Þetta kom fram í máli Víðis Reynissonar, yfirlögregluþjóns, á upplýsingafundi almannavarna í dag.

Lengri umfjöllun:

Leitað eftir viðbrögðum vegna aðgerðapakka ríkisstjórnarinnar sem kynntur var í dag. Í beinni útsendingu var rætt við Jóhannes Þór Skúlason. famkvæmdastjóra Samtaka Ferðaþjónustunnnar, Drífu Snædal forseta Alþýðusambands Íslands, Halldór Benjamín Þorbergsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins og Katrínu Ólafsdóttir hagfræðingur og lektor við Háskólann í Reykjavík.

Spegillinn 20.apríl 2020

Umsjón: Kristján Sigurjónsson

Tæknimaður: Mark Eldred

Unglingspiltarnir sem bjargað var úr höfninni í Hafnarfirði í janúar voru í hjartastoppi í tvo tíma. Þeir eru einu Íslendingarnir sem hafa lifað af svo langt hjartastopp. Þeir eru nú báðir komnir heim af spítala.

Ekki er tímabært að hefja mótefnamælingar vegna COVID-19 hér á landi vegna þess að ekki hefur fengist úr því skorið hvaða aðferð gagnist best. Þetta segir Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir. Aðeins tvö tilfelli greindust síðasta sólarhring, bæði á Vestfjörðum. 10 hafa nú látist vegna COVID-19 sjúkdómsins hér á landi.

Hertum aðgerðum verður aflétt á Suðureyri, Flateyri, Súðavík og Þingeyri eftir viku. Þá munu sömu takmarkanir gilda þar og annars staðar á landinu. Strangari aðgerðir verða áfram í gildi í Bolungarvík, á Ísafirði og í Hnífsdal til 4. maí hið minnsta.

Verð á tunnu af bandarískri hráolíu fór í síðdegis niður fyrir tvo dollara. Það hefur ekki verið jafn lágt í áratugi.

Páll Matthíasson forstjóri Landspítalans þakkaði erlendu starfsfólki spítalans fyrir framlag þess á upplýsingafundi almannavarna, fólki sem bæði starfar sem fagmenn og einnig þeim sem sinna þrifum og fleiru.

Ekkert staðfest smit er nú á Norðurlandi vestra og einungis þrír eru í sóttkví. Þar með er stórum áfanga náð en fyrstu tilfelli fjórðungsins komu upp fyrir nákvæmlega mánuði, 20. mars í Húnaþingi vestra.

Tvær tegundir af örplasti fundust í drykkjarvatni á Akureyri samkvæmt rannsóknum við Háskólann á Akureyri. Töluvert meira plast mældist í sjávarseti í Eyjafirði en við Stafangur í Noregi, sem er tíu sinnum fjölmennara svæði.

Lengri umfjöllun:

Íslendingar eru ánægðastir með frammistöðu stjórnvalda vegna COVID-19 samkvæmt alþjóðlegri könnun Gallups. 92% Íslendinga telja að útbreiðsla kórónuveirunnar hafi orðið með náttúrulegum hætti. Arnar Páll Hauksson segir frá.

Breytt staða blasir við mörgum stéttarfélögum í COVID-19 faraldrinum. Félagsmenn hafa misst vinnu, starfa í skertu starfshlutfalli og margir hafa þurft að sinna vinnu heiman frá sér. Í vinnumarkaðsrannsókn Hagstofunnar á síðasta ársfjórðungi síðasta árs kom fram að þriðjungur launafólks á aldrinum 25-64 ára vinnur aðalstarf sitt venjulega eða stundum heima. Bráðabirgðatölur fyrir fyrsta ársfjórðung 2020 sýna nokkra aukningu á fjarvinnu launafólks af völdum COVID-19 en endanlegar niðurstöður ársfjórðungsins liggja ekki fyrir. Framhaldsskólakennarar hafa ekki þurft að óttast atvinnumissi en vinnan þeirra hefur gjörbreyst. Kristján Sigurjónsson ræðir við Guðjón Hrein Hauksson

Viðbúið er að það taki ferðaþjónustuna allt að tvö ár að jafna sig eftir faraldurinn. Þetta kemur fram í skýrslu sem KPMG gerði fyrir ferðamálastofu.

Sóttvarnalæknir segir að ef reynt hefði verið að ná hjarðónæmi gegn kórónuveirunni hérlendis hefði það getað haft skelfilegar afleiðingar.

Alþjóðaheilbrigðisstofnunin telur hættu á að yfir 300 þúsund eigi eftir að deyja af völdum COVID-19 sjúkdómsins í Afríku. Vísbendingar eru um að kórónuveiran breiðist þar hratt út.

Formaður VR segir að verkalýðshreyfingin muni láta sverfa til stáls, verði launafólk skilið eftir í niðursveiflunni. Svo getur farið að kjarasamningum verði sagt upp vegna vanefnda ríkisstjórnarinnar.

Kórónuveiran leggst bæði á ríka og fátæka. Við erum öll í þessu saman, en samt ekki. Prófessor í félagsfræði segir faraldurinn afhjúpa ójöfnuð í samfélaginu.

Í vikunni var ár liðið frá bruna Notre Dame kirkjunnar í París. Þá stóð heimurinn á öndinni, nú einokar veiran hugann. Kirkjan er þó ekki gleymd.

Spegillinn 16. mars

Umsjón Arnar Páll Hauksson

Tæknimaður Ragnar Gunnarsson

Aðstandendur geta, með ströngum skilyrðum, heimsótt íbúa á hjúkrunarheimilum frá og með 4. maí. Aðeins einn getur komið í heimsókn í einu. Stjórnvöld kynna reglurnar í næstu viku.

Margir upplifa félagslega einangrun og einmanaleika í samkomubanni vegna kórónuveirufaraldursins. Þetta sagði starfsmaður Rauða krossins á fundi almannavarna í dag. Það sé engin skömm að upplifa einmanaleika.

Sænskir þingmenn heimiluðu í dag ríkisstjórn landsins til að grípa til aðgerða til að hamla útbreiðslu kórónuveirunnar, án þess að leggja þær fyrst fyrir þingið.

Reiði ríkir meðal þingmanna stjórnarandstöðunnar yfir því að forseti Alþingis hafi sakað þá um að vilja ekki eiga samtal við ríkisstjórnina um þingmál.

Dómstólar hafa úrskurðað þremenninga, sem voru sakfelldir fyrir framleiðslu á átta kílóum af amfetamíni í Borgarfirði, í áframhaldandi gæsluvarðhald á meðan mál þeirra er til meðferðar fyrir Landsrétti. Kórónuveirufaraldurinn gefi ekki ástæðu til að láta mennina lausa.

Heimsóknir aðstandenda til íbúa á hjúkrunarheimilum verða leyfðar með ströngum skilyrðum frá og með 4. maí. Aðeins einn fær að koma í heimsókn í einu. Vinnuhópur á vegum stjórnvalda og hjúkrunarheimila leggur þetta til. Tillögur hópsins verða kynntar nánar um miðja næstu viku. Pétur Magnússon forstjóri Hrafnistu og formaður Samtaka fyrirtækja í velferðarþjónustu er í vinnuhópnum. Kristján Sigurjónsson talar við Pétur Magnússon og Þórunni Sveinbjörnsdóttur.

Almannaheill regnhlífarsamtök þriðja geirans eða ekki hagnaðardrifinna samtaka hvetur aðildarfélög sín til að leggjast á sveif með yfirvöldum í að draga úr áhrifum veirufaraldursins. Samtökin hvetja líka önnur samtök, stofnanir, fyrirtæki og almenning til að gera það líka. Arnar Páll Hauksson talar Jónas Guðmundsson formann Almannaheilla.

Það er fátt um góðar efnahagsspár þessar vikurnar. Bresk stofnun, Office for Budget Responsibility hefur gefið út sviðsmynd, frekar en spá, fyrir Bretland, sem fékk marga til að hrökkva í kút. Forsendurnar skipta þó miklu og ekki endilega ljóst hverjar eru þær réttu. Kannski má segja að fuglasöngur sé óformleg vísbending um hægaganginn í hjólum atvinnulífsins. Sigrún Davíðsdóttir segir frá.

Spegillinn 16. mars Umsjón Arnar Páll Hauksson Tæknimaður Ragnar Gunnarsson Aðstandendur geta, með ströngum skilyrðum, heimsótt íbúa á hjúkrunarheimilum frá og með 4. maí. Aðeins einn getur komið í heimsókn í einu. Stjórnvöld kynna reglurnar í næstu viku. Margir upplifa félagslega einangrun og einmanaleika í samkomubanni vegna kórónuveirufaraldursins. Þetta sagði starfsmaður Rauða krossins á fundi almannavarna í dag. Það sé engin skömm að upplifa einmanaleika. Sænskir þingmenn heimiluðu í dag ríkisstjórn landsins til að grípa til aðgerða til að hamla útbreiðslu kórónuveirunnar, án þess að leggja þær fyrst fyrir þingið. Reiði ríkir meðal þingmanna stjórnarandstöðunnar yfir því að forseti Alþingis hafi sakað þá um að vilja ekki eiga samtal við ríkisstjórnina um þingmál. Dómstólar hafa úrskurðað þremenninga, sem voru sakfelldir fyrir framleiðslu á átta kílóum af amfetamíni í Borgarfirði, í áframhaldandi gæsluvarðhald á meðan mál þeirra er til meðferðar fyrir Landsrétti. Kórónuveirufaraldurinn gefi ekki ástæðu til að láta mennina lausa. Heimsóknir aðstandenda til íbúa á hjúkrunarheimilum verða leyfðar með ströngum skilyrðum frá og með 4. maí. Aðeins einn fær að koma í heimsókn í einu. Vinnuhópur á vegum stjórnvalda og hjúkrunarheimila leggur þetta til. Tillögur hópsins verða kynntar nánar um miðja næstu viku. Pétur Magnússon forstjóri Hrafnistu og formaður Samtaka fyrirtækja í velferðarþjónustu er í vinnuhópnum. Kristján Sigurjónsson talar við Pétur Magnússon og Þórunni Sveinbjörnsdóttur. Almannaheill regnhlífarsamtök þriðja geirans eða ekki hagnaðardrifinna samtaka hvetur aðildarfélög sín til að leggjast á sveif með yfirvöldum í að draga úr áhrifum veirufaraldursins. Samtökin hvetja líka önnur samtök, stofnanir, fyrirtæki og almenning til að gera það líka. Arnar Páll Hauksson talar Jónas Guðmundsson formann Almannaheilla. Það er fátt um góðar efnahagsspár þessar vikurnar. Bresk stofnun, Office for Budget Responsibility hefur gefið út sviðsmynd, frekar en spá, fyrir Bretland, sem fékk marga til að hrökkva í kút. Forsendurnar skipta þó miklu og ekki endilega ljóst hverjar eru þær réttu. Kannski má segja að fuglasöngur sé óformleg vísbending um hægaganginn í hjólum atvinnulífsins. Sigrún Davíðsdóttir segir frá.

Spegillinn 15. apríl 2020

Umsjón: Kristján Sigurjónsson

Tæknimaður: Jón Þór Helgason

Aðeins sjö COVID-19 smit greindust síðasta sólarhring. Forstjóri íslenskrar erfðagreiningar er vongóður um að bóluefni finnist innan árs.

Sóttvarnalæknir segir enga ástæðu til að ætla að Alþjóðaheilbrigðisstofnunin hafi gert einhver mistök í viðbrögðum við kórónuveirufaraldrinum. Trump Bandaríkjaforseti gagnrýnir stofnunina og hefur skrúfað fyrir fjárframlag Bandaríkjanna til hennar.

Sigurgeir Brynjar Kristgeirsson framkvæmdastjóri Vinnslustöðvarinnar segir að það hafi ekki átt að koma stjórnmálamönnum á óvart að sjö útgerðir væru með mál í gangi gegn stjórnvöldum vegna makríls, sem endaði með að Hæstiréttur dæmdi að ríkið væri bótaskylt. Þær hafa krafist rúmlega tíu milljarða króna í skaðabætur

Eigandi lítils fyrirtækis í ferðaþjónustu segist ekki gera ráð fyrir neinum viðskiptum að ráði fyrr en eftir eitt ár. Allt sé stopp og engar bókanir berist.

Þjóðverjar ætla að slaka lítillega á samkomubanninu í næsta mánuði, hefja skólahald að nýju og heimila með skilyrðum að verslanir upp að ákveðinni stærð verði opnaðar.

Íslensk stjórnvöld og Carlsbergsjóðurinn, sem er danskur styrktarsjóður, gefa Vigdísi Finnbogadóttur, fyrrverandi forseta, og Margréti Þórhildi Danadrottningu sameiginlega afmælisgjöf. Vigdís er níræð í dag en Margrét verður áttræð á morgun.

Ný frétt: Fimm sjávarútvegsfyrirtæki, Eskja, Gjögur, Ísfélag Vestmannaeyja, Loðnuvinnslan og Skinney-Þinganes, hafa ákveðið að falla frá kröfum á hendur íslenska ríkinu vegna ágreinings um úthlutun aflaheimilda í makríl. Alls höfðu sjö fyrirtæki stefnt ríkinu og kröfðust rúmlega tíu milljarða króna í skaðabætur en nú hafa fimm fallið frá málssókn, að því er kemur fram í fréttatilkynningu frá þeim. Vinnslustöðin og Huginn hafa ekki tilkynnt um að þau falli frá málssókn. (Frétt sem barst í miðjum Spegli)

Lengri umfjallanir

Vigdís Finnbogadóttir fyrrverandi forseti Íslands er níræð í dag. Vígdís gegndi embætti forseta í fjögur kjörtímabil, frá 1980 til 1996. Hún var fyrsta konan í heiminum sem kosin var þjóðarleiðtogi í frjálsum lýðræðislegum kosningum. Páll Valsson rithöfundur skrifaði ævisögu Vigdísar - Vigdís - kona verður forseti - fyrir rúmum tíu árum. Kristján Sigurjónsson talar við Pál og flutt er brot úr fyrsta nýársávarpi Vigdísar Finnbogadóttur frá 1. janúar 1981.

Það tók lögregluna nokkra daga að læra á Covid, en nú hafa störfin verið aðlöguð að farsóttinni. Þetta segir aðstoðaryfirlögregluþjónn í Kópavogi. Lögreglustjórinn á Akureyri missti á tímabili fi

Það hefur gengið betur en menn gátu spáð að útskrifa COVID-19 sjúklinga, segir prófessor í líftölfræði. Miðað við nýtt spálíkan eiga fá og jafnvel engin tilfelli eftir að greinast í lok apríl og byrjun maí en veikin verður þó ekki alveg horfin.

Dregið verður úr takmörkunum á samkomum og skólahaldi í stórum skrefum frá fjórða maí. Heilbrigðisráðherra segir mikilvægt að stíga varlega til jarðar svo ekki komi bakslag í baráttuna gegn faraldrinum.

Formaður KSÍ vonast til að Íslandsmótið í knattspyrnu hefjist um miðjan júní. Hins vegar er óvíst hvort stærstu barnamót sumarsins geta farið fram vegna fjöldatakmarkana.

COVID-19 farsóttin hefur dregið yfir eitt þúsund til dauða í Svíþjóð. Hópur vísindamanna gagnrýnir stjórnvöld fyrir að hafa ekki gert nóg til að draga úr útbreiðslu kórónuveirunnar.

Viðbrögð hagsmunaaðila við tilkynningu stjórnvalda um fyrirhugaðar tilslakanir á samkomubanni eru misjöfn, sumir gleðjast, aðrir hafa þungar áhyggjur.

Daglegar COVID-dánartölur bresku stjórnarinnar segja ekki alla söguna því þær sýna aðeins dauðdaga á sjúkrahúsum. Af elliheimilum landsins berast nú slæmar veirufréttir.

.

Umsjón: Pálmi Jónasson

Kórónuveirufaraldurinn virðist hafa náð hámarki hérlendis hvað varðar fjölda virkra smita. Sóttvarnalæknir segir mikilvægt að halda aðgerðum áfram til að koma í veg fyrir að útbreiðsla veirunnar aukist á ný.

Enginn hefur verið greindur með COVID-19 í Vestmannaeyjum síðasta sólarhringinn.

Einmanaleiki eldri borgara er að verða djúpstæður, segir formaður Landssambands eldri borgara.

Bernie Sanders er hættur við að sækjast eftir því að verða forsetaefni Demókrata í forsetakosningunum í Bandaríkjunum í haust.

Stefnt gæti í 25 prósenta atvinnuleysi í Skútustaðahreppi á næstu mánuðum ef versta spá gengur eftir. Þá gætu útsvarstekjur dregist saman um 130 milljónir króna sem eru tæp 22 prósent af heildartekjum sveitarfélagsins.

Stærstu flutningsfyrirtækin á Íslandi, hafa fækkað skipum í rekstri og breytt flutningsleiðum vegna COVID-19. Heildsalar segjast ekki verða varir við skort eða truflanir í innflutningi, hingað komi öll aðföng og matvæli sem hafi verið pöntuð, einu hnökrarnir tengist kannski klósettpappír - en það skrifast ekki á skort heldur aukna eftirspurn. Arnhildur Hálfdánardóttir fjallar um málið í Speglinum.

Ástralski kardinálinn George Pell sem dæmdur var til fangavistar fyrir barnaníð var í gær látinn laus eftir að hæstiréttur Ástralíu sneri dómi undirréttar og sýknaði hann af öllum ákærum. Pell var fjármálastjóri Páfagarðs og sem slíkur þriðji maður í virðingarröð kaþólsku kirkjunnar. Hann var kreddufastur og harðsnúinn baráttumaður kaþólsku kirkjunnar sem barðist hatrammlega gegn samkynhneigð, þungunarrofi, skilnaði, getnaðarvörnum og fyrir skírlífi presta. Pálmi Jónasson segir frá í Speglinum.

Heilbrigðismál eru ekki hluti af innri markaðnum, sem er ein skýringin á því að Evrópusambandið fór sér hægt þegar fór að kræla á COVID-19-faraldrinum. En það þarf líka efnahagsaðgerðir og þá hafa gömul deilumál frá evruhremmingunum á árunum eftir 2008 gengið í endurnýjun lífdaga. Sextán klukkustunda símafundur fjármálaráðherra evruríkjanna dugði ekki til að ná samstöðu. Sigrún Davíðsdóttir segir frá.

COVID-19 faraldurinn þýðir að minnsta kosti 200 milljarða króna högg fyrir ríkissjóð, segir fjármálaráðherra. Faraldurinn stefnir í að verða stærsta efnahagslega krísa Íslendinga í eitt hundrað ár.

Flest bendir til þess að ríkisstjórnin framlengi stuðningssamning sinn við Icelandair um að halda úti lágmarksflugsamgöngum eftir 15. apríl. Þetta segir samgönguráðherra.

Þórólfur Guðnason, sóttvarnarlæknir, segir að það sé spurning hvort Ísland hafi náð toppnum í kórónuveirufaraldrinum. Óvenjufá tilfelli greindust síðasta sólarhringinn eða 24. Næstu dagar skeri úr um hvort svo sé eða ekki.

Hörður Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar, segir mjög óeðlilegt að nýr kjarasamningur við starfsfólk álversins í Straumsvík velti á því hvort Landsvirkjun endurskoði raforkusamninga.

Mörg hundruð Íranar eru látnir eftir að hafa drukkið óblandað alkóhól til að verjast kórónuveirunni.

Tæplega 19 þúsund fengu í dag greiddar út bætur úr atvinnuleysistryggingasjóði vegna skerts starfshlutfalls. Alls námu greiðslurnar tæpum einum komma þremur milljörðum króna. Spáð er að atvinnuleysi í þessum mánuði geti farið í 22% á Suðurnesjum. Arnar Páll Hauksson talar við Unni Sverrisdóttir.

Íslenskur læknir sem starfar á Manhattan í New York segir að henni líði eins og að hafa lent í holskeflu. Fjöldi innlagna vegna COVID-19 hafi hundraðfaldast á tveimur vikum. Tryggvi Aðalbjörnsson talar við Ernu Miunka Kojic.

Í Svíþjóð gengur lífi flestra að mestu leyti sinn vanagang, þótt grannlöndin hafi flest gripið til harðra aðgerða til að tefja fyrr útbreiðslu kórónuveirunnar. Búðir eru opnar, líkt og kaffihús og veitingastaðir, þótt fólk sé reyndar beðið um að halda sig heima, sé það veikt. Hátt í sex hundruð Svíar hafa nú látið lífið vegna veirunnar, þótt þeir kunni að vera mun fleiri. Fræðimenn telja að allt að ein milljón manna - tíu prósent íbúa landsins - kunni að hafa smitast nú þegar. Arnar Páll Hauksson talar við Kára Gylfason í Gautaborg.

Sex manns hafa látist hér á landi úr COVID-19 sjúkdómnum. Landlæknir segir að þessi dauðsföll sýni hve veiran geti verið hættuleg.

Borgaraþjónusta utanríkisráðuneytisins segir óljóst hvernig flugsamgöngur til Íslands verði eftir páska og hvetur Íslendinga sem ætla heim að fljúga með Icelandair fyrir páska.

Dauðsföll í Bretlandi af völdum COVID-19 eru komin yfir fimm þúsund. Stjórnvöld segja ómögulegt að segja fyrir um hvenær farsóttin nái hámarki.

Setja þarf miklu strangari reglur um ferðamenn, bæði með skemmtiferðaskipum og almennt, þegar COVID-19 faraldurinn fjarar út, segir sóttvarnalæknir.

Miðstjórn ASÍ hafnaði í gær að fyrrverandi fyrsti forseti sambandsins og varaformaður VR fengju að draga úrsagnir sínar úr miðstjórn til baka. Stjórnin féllst hins vegar á að formaður VR kæmi til baka.

Bransinn er nánast botnfrosinn og staða sjálfstæðra listamanna þung, búið að fresta eða aflýsa öllu og það á sjálfrí árshátíðavertíðinni. Allt tónlistar- og leiklistarstreymið sem nú er boðið upp á lyftir andanum en ekki eru allir á því að það hjálpi pyngju listamann. Arnhildur Hálfdánardóttir talar við Valdimar Guðmundsson, Hallveigu, Rúnarsdóttur,Steinunni Birnu Rúnarsdóttur og Erling Jóhannesson.

Formaður Sjúkraliðafélags Ísland hefur hefur ritað öllum forstjórum heilbrigðisstofnana bréf þar sem farið er fram á að ákvæði í kjarasamningi um sérstakar greiðslur vegna álags verði virkjað. Formaður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga hefur líka komið sams konar beiðni á framfæri og það fyrir allnokkru. Arnar Páll Hauksson segir frá.

Boris Johnson forsætisráðherra Breta er á sjúkrahúsi vegna COVID-19 veikinda. Og nýr leiðtogi Verkamannaflokksins lofar harðri en uppbyggilegri stjórnarandstöðu. Elísabetu drottning ávarpaði þjóðina í gær og minnti Breta á gildi samstöðu. Sigrún Davíðsdóttir segir frá.