Spegillinn 18. Júní

Umsjónarmaður: Bergljót Baldursdóttir

Hópur fólks jafnaði sig aldrei eftir kreppuna eftir bankahrunið og segir forseti ASÍ að koma þurfi í veg fyrir að slíkt endurtaki sig. Rætt við Unni Sverrisdóttur, forstjóra Vinnumálastofnunar og Drífu Snædal, forseta ASÍ.

Vísindamenn hjá Íslenskri erfðagreiningu hafa þróað líkan sem spáir fyrir af meiri nákvæmni en áður hversu langt fólk á eftir ólifað . Rætt við Kára Stefánsson, forstjóra íslenskrar erfðagreiningar

Landsréttur sýknaði í dag karlmann sem dæmdur var í sextán ára fangelsi í janúar í Héraðsdómi Reykjavíkur fyrir manndráp.

Kórónuveirusmit í Moskvu hafa þrefaldast síðastliðinn hálfan mánuð. Aðgerðir hafa verið hertar enn frekar í borginni til að stemma stigu við þeim.

Ekkert verður aðhafst til að reyna að koma í veg fyrir að hraun streymi yfir Suðurstrandarveg. Þetta segir Rögnvaldur Ólafsson, aðstoðaryfirlögregluþjónn hjá almannavarnadeild ríkislögreglustjóra.

Lengra efni:

Sigrún Davíðsdóttir segir frá afléttingu sóttvarna og skimunarreglur í Danmörku og fjölgun kórónuveirusmita í Bretlandi.

Kórónuveirusýkingum fjölgar ekki aðeins í Bretlandi heldur líka í Rússlandi, Indónesíu, Portúgal, Pakistan og eflaust víðar. Loka verður sem flestum flóttaleiðum kórónuveirunnnar sem fyrst segir Magnús Gottfreðsson, prófessor í smitsjúkdómum. Bergljót Baldursdóttir ræðir við Magnús

Riksdagen - sænska þingið - fól ríkisstjórninni í vikunni að rannsaka alþjóðlegar ættleiðingar til Svíþjóðar undanfarna áratugi. Ákvörðunin kemur í kjölfar á ítarlegri fjölmiðlaumfjöllun um ættleiðingar erlendis frá, þar sem sterkar vísbendingar eru um blekkingar, þvinganir, lögbrot og í sumum tilfellum hrein og klár mannrán. Kári Gylfason, segir frá en ítarlegri umfjöllun um málið var nýlega í Uppdrag Granskning, fréttaskýringaþætti sænska ríkissjónvarpsins.

Framkvæmdastjóri lækninga á Landspítala segir mikilvægt að vinna að úrbótum til að atburðir eins og hópsmitið á Landakoti gerist ekki aftur. Hann segir samhljóm í skýrslu embættis Landlæknis og Landspítala um málið.

Fjármálaráðherra vill halda áfram að losa um eignarhald ríkisins yfir Íslandsbanka á næsta ári ef markaðsaðstæður leyfa. Hann segir nýlokið útboð hafa gengið framar vonum og að áhugi erlendra fjárfesta hafi vakið sérstaka athygli.

Vladimír Pútín, forseti Rússlands, segir að fyrsti fundur hans með Joe Biden Bandaríkjaforseta hafi verið uppbyggilegur á ýmsum sviðum. Fundurinn var styttri en reiknað hafði verið með.

Eimskip viðurkenndi í dag alvarleg brot á samkeppnislögum og greiðir einn og hálfan milljarð króna í sekt. Ætluð brot Samskipa eru enn til rannsóknar.

Talið er að fjórðungur þeirra sem fengið hafa COVID glími við langvinn einkenni, segir framkvæmdastjóri lækninga á Reykjalundi. Margir þeirra sem fara í COVID endurhæfingu á Heilsustofnun í Hveragerði eru býsna illa haldnir. Framkvæmdastjóri lækninga þar, segist jafnvel hafa gefið þau læknisráð að fólk láti af því að setja í uppþvottavélina og sinna öðrum heimilisstörfum, svo það hafi einfaldlega orku til að tala við börnin sín. Ragnhildur Thorlacius tala við Birnu Guðmundsdóttur og Stefán Yngvason.

Samherji stefnir að því að reisa fiskeldisstöð á Reykjanesi sem gæti innan 11 ára framleitt um 40 þúsund tonn af laxi. Fyrrverandi formaður Landssambands fiskeldisstöðva og framkvæmdastjóri Laxa fiskeldis segir að framleiðsla í sjókvíaeldi geti á næstu 10 árum auðveldlega farið í 200 til 300 þúsund tonn á ári. Fiskeldi jókst um 20% í fyrra. Arnar Páll Hauksson segir frá og talar við Jens Garðar Helgason og það heyrist í Jóni Kjartani Jónssyni.

Í Bretlandi hefur mikil orka farið í að koma Brexit frá, klára útgönguna úr ESB. En það er líka enn eins og breska stjórnin hafi ekki fundið sér sinn samastað í alþjóðasamfélaginu, utanríkisstefnan enn óskýr. Sigrún Davíðsdóttir segir frá.

Landlæknir segir nokkra þætti hafa valdið því að kórónuveirusmit breiddist hratt út á Landakoti í haust, meðal annars hólfaskipting, húsnæði og ekki næg fræðsla og þekking starfsmanna á smitvörnum.

Sjávarútvegsráðherra segir niðurstöðu veiðiráðgjafar Hafrannsóknastofnunar vonbrigði og högg fyrir íslenskan sjávarútveg. Lagt er til að 13 prósent minna verði veitt af þorski á næsta fiskveiðiári.

Gríðarlegar öryggisráðstafanir eru í Genf í Sviss þar sem forsetar Rússlands og Bandaríkjanna hittast á morgun. Fjögur þúsund hermenn, lögreglumenn og öryggissveitarmenn eiga að tryggja öryggi leiðtoganna.

Almannavarnir hafa ekki sótt um framkvæmdaleyfi til Grindavíkurbæjar fyrir byggingu varnargarða og leiðigarða við gosstöðvarnar. Prófessor í umhverfisrétti segir að samkvæmt lögum þurfi framkvæmdaleyfi að liggja fyrir.

-----------------------------------------------------------------------------------

Fjarðabeit gæti orðið ný tegund fiskeldis á Íslandi. Hún er fólgin í því að nota ljós í neðansjávarbúrum til að laða að ljósátu sem fæðir þorskinn í búrunum. Rannsóknir standa yfir í Steingrímsfirði. Sjávarlíffræðingur segir að árangurinn lofi góðu og hann hafi komið þægilega á óvart. Þá eru hugmyndir um að nota sömu tækni til að tæla þorskseiði inn í búr og ala þau þar. Fyrirtækið Ocean EcoFarm ehf. stendur að þessum rannsóknum. Stærstu hluthafar eru norska fyrirtækið Brage inovition og Ísfélag Vestmannaeyja. Arnar Páll Hauksson talaði við Jón Örn Pálsson.

Skömmu eftir morðið á einkaspæjaranum Daniel Morgan 1987 fór fjölskylda hans að hafa áhyggjur af morðrannsókninni. Málið er enn óupplýst. Eftir átta ára rannsókn óháðrar rannsóknarnefndar var birt skýrsla um málið í dag. Niðurstaðan er að kerfislæg spilling í lögreglunni hafi hindrað framgang réttvísinnar og meðal annars birst í tengslum lögreglunnar við fjölmiðlaveldi Rupert Murdochs. Eitt eru allir sammála um: áratuga barátta bróður Morgans hefur haldið málinu vakandi. Sigrún Davíðsdóttir segir frá.

Spegillinn 14. júní 2021

Umsjónarmaður: Bergljót Baldursdóttir

Leiðtogar Atlantshafsbandalagsríkjanna ákváðu að leggja áherslu á loftslagsmál á fundi sínum í dag og á varnir innviða. Rætt við Katrínu Jakobsdóttur, forsætisráðherra

Fimm komma einum milljarði króna hefur verið varið til viðgerða á húsnæði í eigu ríkisins vegna myglu, leka og rakaskemmda á síðustu fimm árum.

Á sjötta þúsund hjúkrunarfræðingar í Danmörku hafa boðað verkfall frá næsta laugardegi. Áhrifin verða víðtæk um landið allt.

Tvær vindmyllur verða reistar í Grímsey í sumar. Stefnt er að því að allt rafmagn verði framleitt með grænum orkugjöfum. Rætt við Guðmund Hauk Sigurðarson framkvæmdastjóra Vindorku

Lengra efni:

Ofsóknir eða áróðursherferð á hendur blaðamanni, eins og áttu sér stað hér á landi þegar fjallað var um mál Samherja, eiga sér ekki fordæmi annars staðar á Norðurlöndunum. Þetta kom fram á málþingi um frelsi fjölmiðla á Íslandi sem haldið var í dag. Bergljót Baldursdóttir, ræðir við Þórð Snæ Júlíusson, ristsjóra Kjarnans og Valgerði Jóhannsdóttur, lektor í fjölmiðlafræði við Háskóla Íslands

Nýtt landsráð um mönnun og menntun í heilbrigðiskerfinu hefur tekið til starfa. Það á að veita heilbrigðisráðherra ráðgjöf og fjalla meðal annars um verkaskiptingu og tækninýjungar innan heilbrigðiskerfisins. Ragnhildur Thorlacius ræðir við Báru Hildi Jóhannsdóttur, formann landsráðs um mönnun og menntun í heilbrigðiskerfinu

Lægir og styttir upp í nótt, austlæg átt 5-10 m/s á morgun, bjart með köflum og þurrt. Gengur í austan 10-15 sunnantil annað kvöld með dálítilli rigningu á þeim slóðum. Hiti 6 til 14 stig, hlýjast suðvestanlands.

Landspítalinn gaf í upphafi óljós svör um hvort hann hefði burði til þess að rannsaka leghálssýni í tengslum við krabbameinsskimanir og því var gerður samningur við danskt sjúkrahús.

Veitingarstaðir mega hafa opið til klukkan eitt samkvæmt nýjum sóttvarnareglum sem taka gildi á þriðjudaginn.

Ekkert samkomulag liggur enn fyrir á Alþingi um afgreiðslu mála fyrir þinglok.

Verðandi forsætisráðherra Ísraels segir að tveggja og hálfs árs stjórnarkreppu sé loksins lokið. Stjórnarsáttmáli nýrrar ríkisstjórnar var undirritaður í dag.

Kristján níundi, Hannes Hafstein og Jón Sigurðsson eru að fara í viðgerð. Vinna hefst við stytturnar tvær við Stjórnarráðið eftir helgi og verður Jón forseti tekinn fyrir í kjölfarið.

Hlutabótaleiðin sem hefur verið í boði frá því í mars í fyrra rann sitt skeið um síðustu mánaðamót. Rúmlega 36.500 launamenn nýttu sér úrræðið og yfir 6.700 fyrirtæki. Heildarbætur sem voru greiddar námu tæpum 28 milljörðum króna. Heyist í Birnu Guðmndsdóttur, Drífu Snædal og Halldóri Benjamín Þorbergssyni. Arnar Páll Segir frá.

Boris Johnson forsætisráðherra Breta tekur á móti þjóðarleiðtogum hinna G7 landanna um helgina, meðal annars til að sýna styrk Bretlands utan ESB. En á þessum fyrsta fundi forsætisráðherra við Joe Biden Bandaríkjaforseta stelur Brexit-deila Breta við ESB athygli breskra fjölmiðla frá alþjóðamálunum. Sigrún Davíðsdóttir segir frá.

Stjórnmálamenn reyna að ná til kjósenda um Internetið. Þeir nýta sér fjölbreytt úrval af miðlum á netinu til að koma boðskap sínum út. Opinberar stofnanir eru horfnar inn á Netið. Bankarnir líka. Þetta er enn meira áberandi nú á tímum pestarinnar en var áður. Í Noregi er jafnframt bent á að stór hópur fólks, jafnvel milli 10 og 20 prósent landsmanna, hafa engin not af tölvum og Neti. Þetta er nú orðið að kosningamáli. Gísli Kristjánsson sagði frá.

Spegillinn 10.6. 2021

Umsjónarmaður: Bergljót Baldursdóttir

Mannréttindadómstóll Evrópu vill að íslenska ríkið svari af hverju níu kynferðisofbeldismál voru felld niður án þess að hljóta dómsmeðferð. Ríkislögmaður hefur frest til hausts til að svara. Rætt við Védísi Evu Guðmundsdóttur, lögmann kvennanna.

Frumvarp heilbrigðisráðherra um afglæpavæðingu neysluskammta verður ekki afgreitt á þessu kjörtímabili og ekki heldur áfengisfrumvarp dómsmálaráðherra. Forystumenn þingflokka á Alþingi reyna nú að ná samkomulagi um afgreiðslu mála fyrir þinglok.

Saksóknari í Perú fer fram á að Keiko Fujimori forsetaframbjóðandi verði sett í gæsluvarðhald. Réttarhöld eru í gangi gegn henni fyrir fjármálamisferli.

Bjartara er yfir rekstri hótela á höfuðborgarsvæðinu en var fyrir skömmu. Formaður fyrirtækja í hótelrekstri og gistiþjónustu segir bókanir ganga vel.

Skýrsla Haraldar Briem fyrrverandi sóttvarnalæknis um skimanir fyrir leghálskrabbameini verður ekki birt fyrr en hún hefur verið prófarkalesin og umbroti lokið, segir Steingrímur J. Sigfússon forseti Alþingis. Það hafi verið of mikil bjartsýni að ætla að hún yrði tilbúin fyrr en í vikulok. Þetta kom fram í svari hans til Helgu Völu Helgadóttur, þingmanns Samfylkingarinnar og formanns velferðarnefndar.

Lengra umfjöllunarefni:

Framkvæmdastjóri SA segir ekki ganga upp að atvinnurekendur séu í stökustu vandræðum með að manna störf. Forseti ASÍ segir að ekki megi líta á atvinnulaust fólk sem einhverja lagervöru. Arnar Páll Hauksson, fjallar um atvinnuleysi og ræðir við Halldór Benjamín Þorbergsson, framkvæmdastjóra Samtaka atvinnulífsins og Drífu Snædal, forseta ASÍ. Einnig heyrist í Ásmundi Einari Daðasyni, félagsmálaráðherra og Birnu Guðmundsdóttur, deildarstjóra gagnagreininga hjá Vinnumálastofnun.

Íslendingar eru aftarlega á merinni í tölvuöryggismálum. Sérfræðingur segir að fá eigi siðprúða hakkara til að finna öryggisgalla í kerfum hins opinbera. Bergljót Baldursdóttir ræðir við Theódór R Gíslason, tæknistjóra hjá tölvuöryggisfyrirtækinu Syndis og Guðmund Arnar Sigmundsson, forstöðumann netöryggissveitarinnar CERT-IS

Spegillinn 9. júní 2021

Umsjónarmaður: Bergljót Baldursdóttir

Stjórnendur Landspítalans leysa aðeins hluta vanda bráðamóttökunnar með fleiri legurýmum, segir yfirlæknir. Stærsti hluti vandans sitji eftir. Rætt við Runólf Pálsson yfirlækni á Landspítalanum

Thor Aspelund líftölfræðiprófessor segir jafnmarga vera fylgjandi opinberum og blönduðum rekstri í heilbrigðiskerfinu samkvæmt könnun BSRB. Hins vegar taldi BSRB sömu könnun sýna meirihluta andvígan auknum einkarekstri.

Maður sem löðrungaði Frakklandsforseta í gær á yfir höfði sér allt að þriggja ára fangelsi fyrir ofbeldi gegn opinberum embættismanni.

Kórónuveirusmitum og innlögnum á sjúkrahús fer fjölgandi í Bretlandi á ný. Átta Bretar af hverjum tíu eru komnir með mótefni gegn veirunni.

Lengra efni:

Tölvuglæpir eru vaxandi vandamál hér á landi og víða um heim en lögregluyfirvöld í Bandaríkjunum og Ástralíu greindu frá því í gær að þau hefðu snúið á glæpagengi með aðstoð tölvutækninnar. Bergljót Baldursdóttir ræðir við Theódór R Gíslason, tæknistjóra hjá tölvuöryggisfyrirtækinu Syndis um ANOM, nýja appið sem lögregluyfirvöld plötuðu glæpamenn til að nota og um hvernig bregðast eigi við tölvuglæpum.

Orkumálastjóri segir að stjórnsýsla raforkumála sé ekki að virka. Afar slæmt sé að þriðji áfangi rammáætlunar verði ekki afgreiddur fyrir þinglok. Arnar Páll Hauksson, ræðir við Guðna A Jóhannesson, orkumálastjóra og Hörð Arnarson, forstjóra Landsvirkjunar um þriðja áfanga rammaáætlunar

Yfirlögregluþjónn hjá ríkislögreglustjóra segir ekki ólíklegt að samræmdar aðgerðir lögreglu, sem fram fóru í nítján löndum í gær, hafi áhrif á starfsemi glæpahópa hér á landi.

Forsætisráðherra var þráspurður um stöðu hálendisfrumvarpsins á Alþingi í dag. Þingmaður Samfylkingarinnar segir að Vinstri grænir hafi beðið dapurlegan ósigur í málinu.

Gosmóða hefur sést víða á Norðurlandi í dag. Mengunin er ekki yfir hættumörkum. Gosmóða hefur ekki farið yfir svo stórt svæði frá því að gosið hófst.

Áfrýjunardómstóll staðfesti í dag ævilangan fangelsisdóm yfir Ratko Mladic [Mladits], fyrrverandi æðsta yfirmanni hers Bosníu-Serba.

Neytendasamtökin áætla að vatnsveitur landsins hafi ofrukkað viðskiptavini sína um milljarða króna frá því ný lög um vatnsveitur tóku gildi árið 2016.

Rífandi gangur er í íslenskri kvikmyndagerð. Kvikmyndasumarið er komið, segir forstöðumaður Kvikmyndamiðstöðvar Íslands.

Hraunið í gosinu í Fagradalsfjalli hagar sér ekki eins og í kennslubókunum, segir Þorvaldur Þórðarson prófessor í eldfjallafræði. Í gosinu hafa myndast allar tegundir basaltshrauns sem til eru á landi, án þess að framleiðni í gosinu hafi breyst að nokkru marki. Hann segir að vísindamenn hafi margt lært á eldgosinu. Ragnhilfur Thorlacius talar við Þorvald Þórðarson.

Þriðji áfangi rammaáætlunar verður ekki afgreiddur fyrir þinglok. Þingsályktunartillaga um um hann hefur þrisvar sinnum verði lögð fram á Alþingi frá því að umhverfisráðherra fékk rammaáætlun í hendur fyrir rúmum 4 árum. Arnar Páll Hauksson talar við Vilhjálm Árnason. Heyrist í Sigrúnu Magnúsdóttur, Björt Ólafsdóttur og Guðmundi Inga Guðbrandssyni.

Skattareglur, sem gera stórfyrirtækjum kleyft að færa hagnað í skattaskjól, hafa lengi verið þyrnir í augum baráttufólks fyrir réttlátari sköttum. Covid hefur ýtt undir skilning á samhjálp og á laugardaginn var gerðu fjármálaráðherrar G7-ríkjanna samkomulag sem miðar að því að að afnema skattaskjól. Róttæk fyrirætlun þó það eigi enn eftir að koma í ljós hvað mun nákvæmlega felast í þessum nýju reglum. Sigrún Davíðsdóttir segir frá.

Nokkuð hefur verið um að fólk sem boðað var í bólusetningu með bóluefni Janssen á fimmtudag, afþakki boðið. Skammtarnir sem á að nota verða gefnir með þeim fyrirvara að efnið skili sér til landsins í tæka tíð.

Stjórnendur Landspítala vinna nú með hraði að lausn á fyrirsjáanlegum vanda á bráðadeild spítalans.

Marktækur munur er á andlegri heilsu innflytjenda og innfæddra Íslendinga í kórónuveirufaraldrinum. Þetta sýnir rannsókn Vörðu, rannsóknastofnunar vinnumarkaðarins.

Slakað hefur verið á smitvörnum í stærstu borgum Indlands. Kórónuveirusmitum hefur fækkað þar að undanförnu.

Refapörum á Hornströndum og í Snæfellsjökulsþjóðgarði hefur ekki fjölgað eftir friðun þótt refum annars staðar á landinu hafi fjölgað umtalsvert á tuttugu árum.

Það er gott líf í vaxtajöðrunum í hrauninu í Nátthaga segir Þorvaldur Þórðarson, prófessor í eldfjallafræði. Hraun rennur enn ofan í dalinn, þó að rennsli hafi stöðvast í sumum hraunánum og storknað yfir aðrar. Hann segir að framleiðni í gosinu sé svipuð, hraunið renni úr rás sem ekki sést, út í hraunár og á um 10 mínútna fresti komi gusur upp úr gígnum. Ragnhildur Thorlacius talar við Þorvald Þórðarson eldfjallafræðing.

Frumvarp um brotastarfsemi á vinnumarkaði sem átti að leggja fram í tengslum við lífskjarasamninginn verður ekki lagt fram fyrir þinglok. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir að leggja fram frumvarp hefur ekki náðst sátt um það innan verkalýðshreyfingarinnar. Líklegt er að tekist verði á um málið í næstu kjaraviðræðum. Arnar Páll Hauksson sagði frá.

Breska stjórnin hefur haft mörg orð um nauðsyn þess að bæta skólakrökkum upp námstíma sem glataðist vegna lokaðra skóla í veirufaraldrinum. Ráðinn sérstakur umsjónarmaður aðgerða en nú, um fjórum mánuðum síðar, hefur hann sagt af sér því stjórnin vilji ekki reiða fram það fé sem þurfi til að aðgerðir skili árangri. Þetta þykir dæmi um vanefndir fyrri loforða og bætist við önnur slík mál sem valda urgi í Íhaldsflokknum. Sigrún Davíðsdóttir sagði frá.

Seðlabankinn gæti brugðist við hækkun heimsmarkaðsverðs á hrávöru með vaxtahækkun. Slík hækkun kæmi á versta tíma fyrir fyrirtæki og heimili að mati aðalhagfræðings Samtaka iðnaðarins.

Fjármálaráðherra segir útilokað að hægt verði að afgreiða frumvarp umhverfisráðherra um hálendisþjóðgarð í núverandi mynd.

Sóttvarnalæknir mælir gegn því að fólk fari í mótefnamælingu eftir bólusetningu gegn COVID án samráðs við lækni. Erfitt geti verið að túlka niðurstöðuna og slíkt geti valdið meiri óvissu og óþægindum en átti að leysa.

Níu af hverjum tíu Íslendingum ætla að ferðast innanlands í sumar samkvæmt nýrri könnun Ferðamálastofu.

Vladimír Pútín Rússlandsforseti vonast til þess að fundur hans með Joe Biden, forseta Bandaríkjanna, leiði til bættra samskipta landanna.

Þeir sem eru fullbólusettir geta í næstu viku sótt græna passann eða strikamerkt vottorð upp á að þeir séu fullbólusetningar. Passinn auðveldar ferðalög til að minnsta kosti 14 landa á evrópska efnahagssvæðinu. Arnar Páll Hauksson talar við Inga Steinar Ingason.

Heilbrigðiskerfið er fast í vítahring þess að ekki er hægt að fjölga hjúkrunarfæðinemum, þar sem spítalarnir geta ekki tekið við fleirum í verknám. Undanfarið hefur tekist að fjölga nemum, en það tekur mörg ár að útskrifa nægilega marga hjúkrunarfræðinga til að hægt sé að manna heilbrigðiskerfið eins og æskilegt er segir Herdís Sveinsdóttir deildarforseti hjúkrunarfræðideildar Háskóla Íslands. Ragnhildur Thorlacius segir frá og ræðir við Herdísi Sveinsdóttur prófessor í hjúkrunarfræðideild og starfandi deildarforseta.